Biegus zmienny – Calidris alpina (L.)
Rodzaj: Calidris (Cuv.)
Wszystkie gatunki biegaj? doskonale i tak szybko, ze nóg im prawie nie wida?. Biegusy ju? z wi?kszej odleg?o?ci mo?emy odró?ni? od brod?ców po stosunkowo krótkiej szyi i bardziej skurczonej postaci. Natomiast poszczególne gatunki sa do siebie niekiedy ?udz?co podobne i trudne do rozpoznania. Nale?? tutaj najmniejsze formy spo?ród wszystkich siewek. Biegusy zamieszkuj? tundr?, wybrze?a morskie i ??ki ca?ego ?wiata. U nas gnie?dzi si? tylko jeden gatunek – biegus zmienny, natomiast wszystkie inne s? mieszka?cami pó?nocy i pojawiaj? si? w Polsce jedynie na przelotach. Poniewa? skrzyd?a maja ostro zako?czone, a mi??nie piersiowe silnie rozwini?te, lataj? doskonale i w?druj? daleko.
Biegus odmienny, biegus górski, biegus alpejski, biegus skowronek morski, biegus kuliczek, stadnica zmienna, stadnica górna.
Cechy gatunku. Wielko?? szpaka. Ogon i kuper po?rodku czarne. Stare ptaki maj? w lecie na brzusznej stronie czarna plam? w kszta?cie tarczy. W odró?nieniu od mniejszych gatunków biegusów, przednia cze?? piersi biegusa zmiennego jest zawsze pokryta ciemnymi plamami. Dziób d?u?szy od g?owy.
Author: S?awomir Staszczuk
Biegus zmienny tworzy wyj?tek w?ród wszystkich biegusów i jest jedynym gatunkiem, którego zasi?g schodzi w kierunku po?udniowym as do ?rodkowej Europy. Gnie?dzi si? chocia? nielicznie w pó?nocnych Niemczech i w Polsce. U nas gnie?dzi si? jedynie w kilku miejscach na wybrze?u , no. W okolicach Gda?ska, na Helu, nad jeziorem ?eba, pod Mielnem, pod Ko?obrzegiem i we wschodniej cz??ci wyspy Wolin.
Na przelotach w ko?cu lata i w jesieni zmienny jest najcz?stszy spo?ród wszystkich biegusów wybrze?a. W?druje nad brzegami morza, wzd?u? wi?kszych rzek, szczególnie Wis?y, poza tym zatrzymuje si? nad jeziorami i stawami ca?ego kraju. Na wiosn? jest bez porównania rzadszy. Przelot wiosenny odbywa si? od pierwszych dni kwietnia do ko?ca maja, jesienny od po?owy lipca do pa?dziernika a nawet listopada. Nad morzem zapadaj? na piasku lub ??kach poro?ni?tych trawa, natomiast w g??bi kraju przewa?nie na go?ych, b?otnistych brzegach rzek.
W szacie godowej samiec i samica maj? jednakowe barwy, Grzbiet czarnobr?zowy z szerokim, rdzawobr?zowym brzegiem doko?a ka?dego pióra. Wierzch g?owy rdzawobr?zowy, czarno kreskowany. Przednia cz??? cia?a szarawobia?a z ciemnymi kreskami i plamkami. Spód cia?a prawie bia?y, a po?rodku po brzusznej stronie wielka czarna tarcza, mniej lub wi?cej zmieszana z bia?ymi piórami. Lotki czarnobr?zowe. Ogon szarobr?zowy, pióra pod ogonem i po bokach kupra bia?e.
Szata zimowa jest znacznie ja?niejsza, popielatoszara, pod spodem prawie bia?a. Na pocz?tku zimy tarcza na brzuchu zmniejsza si? i wreszcie zanika zupe?nie. M?ode w pierwszym upierzeniu maj? na jasno-br?zowawo-szarym tle obfite ciemniejszej kreski i plamy, bez czarnej tarczy na spodzie cia?a. Ich ubarwienie ogólnie jest po?rednie miedzy szata letni? a zimow? osobników starych. Dziób d?u?szy od g?owy, zaledwie dostrzegalnie zgi?ty w dó?, ma barw? czarn? podobnie jak nogi. T?czówki br?zowoczarne.
Wymiary: d?ugo?? cia?a 20-22 cm, rozpi?to?? skrzyde? 35,5–37,5 cm, skrzyd?o 10-11,8 cm, ogon 5-5,5 cm, dziób 3-3,5 cm, skok 2,5 cm, waga 27-50 g. Samica jest nieco wi?ksza od samca.
W jesieni nad naszym wybrze?em, szczególnie na Helu, stada biegusa zmiennego tworz? ciekawe i mi?e urozmaicenie krajobrazu, ?e nawet osoby nie interesuj?ce si? ptakami zwracaj? na nie uwag?. W niewielkiej odleg?o?ci pojawiaj? si? zupe?nie niespodziewanie gromady tych szarych ptaków, które w zawrotnym tempie lec? tuz nad falami i wszystkie na raz, jak na komend?, wykonuj? nag?e zwroty. Ju? szpaki zadziwiaj? manewrowaniem w powietrzu, jednak to co potrafi? biegusy zmienne, przewy?sza umiej?tno?ci wszystkich innych gatunków. Stado jakby tworzy?o ca?o?? poruszana jedn?, niewidzialna r?k? wykonuje kilka gwa?townych zygzaków i zapada na piasku, zaledwie kilka kroków przed lud?mi. Zaraz po zapadni?ciu na piasku cale stado ustawia si? rz?dem i biegnie ku wodzie, trzymaj?c ko?ce dziobów na samej granicy cofaj?cej si? fali. Gdy zbli?a si? nowa fala, biegusy p?dem przed ni? uciekaj?, a skoro woda do?ciga je i si?ga nóg, zrywaj? si?, aby odlecie? na suchy piasek. Po czym ca?? „zabaw?” powtarzaj? setki razy a? wreszcie zm?czone oddalaj? si? nieco, aby odpocz?? na suchym miejscu. Oczywi?cie ptaki nie uganiaj? si? za falami dla zabawy, lecz w poszukiwaniu po?ywienia.
Author: M.Buschmann
Przelotne i pochodz?ce z pó?nocnych okolic stada biegusów do tego stopnia nie boj? si? cz?owieka, ?e pozwalaj? zbli?y? si? prawie na odleg?o?? jednego kroku. Tylko raz po raz, ten i ów ptak przystaje na kilka sekund i badawczo zerka w gór? w nasze oczy. Naprawd? trudno o ptaki bardziej sympatyczne i zabawne.
Zdolno?ci lotu biegusa zmiennego s? godne podziwu, a najbardziej zdumiewa nag?e przerzucanie si? w najwi?kszym p?dzie z jednego kierunku w przeciwny. Ta umiej?tno?? nag?ego hamowania nie pomaga jednak, gdy w nocy s? o?lepiane ?wiat?em.
G?os biegusa zmiennego brzmi delikatnie i wibruj?co „tirrr tirrrr djurrr”, którym osobniki tworz?ce stado stale si? nawo?uj?. W porze godowej samiec oblatuje teren l?gów, drga skrzyd?ami i powtarza zwrotk? ko?cz?c? si? cichym pomrukiem „tju trju trju rju trju-tirr err err”.
Zaraz po powrocie, oko?o po?owy kwietnia, stada dziel? si? na pary, które osiedlaj? si? w bliskim s?siedztwie na miejscach poro?ni?tych traw?, na pastwiskach w pobli?u rzek lub jezior. Pod os?on? sk?pej ro?linno?ci wygrzebuj? zag??bienia w ziemi i wy?cie?aj? je do?? grub? warstw? suchych ?d?be?, li?ci i mchu. Pod koniec kwietnia, w maju lub czerwcu samica sk?ada 4 jaja, niekiedy 3 lub 5, które na po?yskuj?cej, oliwkowobr?zowej skorupce s? nakrapiane drobnymi, szarymi i wielkimi, ciemnobr?zowymi plamami. Osobnik nie wysiaduj?cy pe?ni stra? w pobli?u i stara si? odwie?? wrogów od gniazda.
Author: Marek Szczepanek
Piskl? wa?y 8 g i jest pokryte szarobr?zowym puchem z czarnymi smu?kami, a po 24 lub 28 dniach umie ju? lata?. Rodzice wspólnie wodz? m?ode. W niebezpiecze?stwie podbiegaj? do wroga i podryguj?c zawieszonym, jak gdyby z?amanym skrzyd?em, usi?uj? odwróci? jego uwag?. Zdarza si? ze próbowa?y uwolni? piskl? z r?ki cz?owieka. Normalnie biegus zmienny gnie?dzi si? raz w roku i tylko wtedy powtarza l?g, gdy pierwsze zniesienie ulegnie zniszczeniu.
Na podstawie: „Ptaki ziem polskich” - Jan Soko?owski
Zdj?cia pobrane z Wikipedi; autor : S?awomir Staszczuk; M.Buschmann; Marek Szczepanek
Opracowa?: Polo Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-04-05 (15247 odsłon) [ Wróć ] |
