zarys historyczny
POCZ?TKI POWSTANIA GMINY
Historia gminy Suchedniów wi??e si? ?ci?le z dziejami Staropolskiego Okr?gu Przemys?owego. Historia powstania opisywanego obszaru si?ga I w. p n e , kiedy to zamieszkuj?ce dzisiejsz? Kielecczyzn? plemiona, rozpocz??y eksploatacj? tutejszych rud ?elaza. Pierwsze kopalnie by?y odkrywkami, a ich ?lady mo?na spotka? jeszcze w lasach za Baranowem i za Michniowem. O istnieniu pieców do wytopy ?elaza ?wiadcz? kawa?ki ?u?la zawieraj?cego znaczny procent ?elaza w dolinach rzek: Kamiennej, Czarnej, Kaczki. W XVI w. Nad Kamionk? istnia?a grupa ku?nic: Stanis?awa Suchini, Alberta Berezy, Andrissowa, które da?y pocz?tek nazwom dzisiejszym miejscowo?ciom: Suchedniów, Berezów, J?drów. Pierwsza wzmianka o Suchedniowie pochodzi z 1510 r., kiedy na tym terenie istnia?a ku?nica Suchini o czterech ko?ach. Na miejscu dzisiejszej Fabryki urz?dze? Transportowych istnia?a ku?nica Baltazarka a za ko?cio?em ku?nica Baranów. Od tego czasu nast?puje szybki rozwój okolic i na pocz?tku XVII w. Jest tu ju? 7 ku?nic, tak?e Ogonów, Ostojów, B?oto (a w ca?ej Polsce by?o ich ok. 300).
W?a?ciciele presuchedniowskich ku?ników reprezentowali warstw? ku?ników, maj?cych w?asne przywileje. Jednak nie by?o tu nigdy pa?szczyzny, bo nie by?o tu maj?tków szlacheckich. Ludno?? pobliskich osad tworzy?y g?ównie rodziny za?óg ku?nic, odlewni i warsztatów.
W nast?pnych wiekach rozwin??a si? tu du?a osada górniczo-przemys?owa, która do ko?ca XVIII w. By?a w?asno?ci? biskupów krakowskich.
Do powstania Suchedniowa i pobliskich miejscowo?ci przyczyni?o si? utworzenie traktu krakowskiego, który wiód? przez Miechów, J?drzejów, Ch?ciny, Kielce, ??czn?, Suchedniów, Skar?ysko, Radom i Bia?obrzegi. Trakt powsta? w wyniku przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy w 1596 r. Spowodowa? przy tym wycink? lasów, zak?adanie gospodarstw, spi?trzanie wody w rzekach, tworzenie osad i gmin. Utwardzono go w po?. XIX w. Pod zaborem rosyjskim, dla potrzeb wojska i pocztowych kurierek.
Dopiero w l. 30-tych XX w. Po?o?ono na nim asfalt (obecnie jest to trasa E-77), w ko?cu XIX w. Prawie równolegle do drogi powstaje kolej ?elazna.
POCZ?TKI PARAFII
Od pocz?tku swego istnienia Suchedniów wraz z okolicznymi wsiami nale?a? do parafii Wzdó?. „W po?. XV w. Sta? we Wzdole ko?ció? drewniany, do którego nale?? wsie ??czna i Siekierno („Dekanat konecki” oprac. W 1913 r.). (...) pojawiaj? si? wtedy nazwy miejscowo?ci : Kleszczyny, Stokowiec, Ostojów, ??czna z przysió?kami : Ose?ków, Zalezianka. Manufaktura rozwija?a si?, ci?gle przybywa?o ludzi a w osadzie ci?gle nie by?o ko?cio?a ani cmentarza. Wreszcie w 1758 r. z fundacji biskupa krakowskiego Andrzeja Za?uskiego, zbudowano na wzgórzu, w pobli?u huty, okr?g?? murowan? kaplic? w stylu bizantyjskim (obecnie stanowi ona ?rodkow? cz??? ko?cio?a). Samodzielna parafia dla gminy zosta?a utworzona dopiero w 1863 r. Przeznaczono teren pod cmentarz grzebalny. Odt?d w Suchedniowie odbywa?y si? pogrzeby zmar?ych z s?siednich wsi : Baranowa, Berezowa, J?drowa, Stokowca.(obecnie s? to tereny w??czone w granice miasta Suchedniowa).
Z?OTE LATA
W po?. XVIII w. W zwi?zku z rozwojem przemys?u zbrojeniowego utworzony zosta? odr?bny „klucz suchedniowski”. W 1789 r. w rejonie Suchedniowa czynnych by?o 12 kopal? rud ?elaza, a w 1811 r. 9 fryszerek, liczne blachownie, stalownia, odlewnia, rurarnia, kotlarnia i liczne drobne zak?ady metalowe. W 1789 r. na terenie Suchedniowa znajdowa?o si? 40 domostw zamieszka?ych przez 187 osób a ju? w 1863 r. obszar ten zamieszkiwa?o 2 tys. osób, w 1880 r. 2,5 tys. ludzi.
W XVIII w. Suchedniów sta? si? o?rodkiem przemys?u ?elaznego. Po powstaniu w Kielcach Dyrekcji G?ównej, od 1816r. w Suchedniowie mie?ci?a si? siedziba jednego z trzech jej okr?gów tzw. Dozorstwo Suchedniowie. Dzie?em budowy i rozbudowy przemys?u i górnictwa kierowa? osobi?cie przez 8 lat Stanis?aw Staszic. Opracowa? on równie? plan „nowego Suchedniowa”, wykorzystuj?c rozwi?zania urbanistyczne z Europy Zach. „ Nie ma tu rynku, ulice id? do siebie równolegle, wpisane w ?uk rzeki i Dolin? Suchedniowsk?. Jest to rozwi?zanie poza ?odzi? niespotykane na ziemiach polskich, ale zamiast smutnych domów i slumsów istniej? tu parcele z domami w stylu dworków polskich. Potem w tej male?kiej osadzie w?adze carskie umie?ci?y Zarz?d Górnictwa ca?ego Królestwa - tak jakby dzi? na wsi zlokalizowano Ministerstwo Górnictwa”.(K. K?kolewski).
W1824 r. w Suchedniowie znajdowa?y si? : jeden (z trzech w kraju) piec do przetapiania i uszlachetniania ?elaza, jedna z dwu polskich wytwórni kos oraz jedyne dwie polskie blachownie, a w Parszowie i Mostkach dwie odlewnie (na 6 w kraju). W 1833 r. po przej?ciu zak?adów przemys?owych pod Zarz?d Banku Polskiego nast?pi? podzia? Zag??bia Staropolskiego na okr?gi : Zachodni i Wschodni z siedzib? w Suchedniowie (w miejscu dzisiejszej poczty). Suchedniów le??cy na skrzy?owaniu traktów z po?udnia na pó?noc : Warszawa - Radom - Kielce - Kraków i ze wschodu na zachód : Sandomierz - Opatów - Nowa S?upia - Bodzentyn - Odrow?? - Ko?skie, staje si? wa?nym o?rodkiem dyspozycyjnym. W l. 1850 - 1870 nast?pi?o przekszta?cenie manufaktury w przemys? fabryczny a tym samym prze?om w produkcji hutniczej (piece opalane s? w?glem). Zag??bie Staroploskie oddalone od z?ó? zacz??o podupada?.
SUCHEDNIÓW W L. 1830 - 1918
Tragiczn? kart? w dziejach gminy by?o powstanie styczniowe. Na tym terenie powsta? oddzia? powsta?czy z?o?ony z górników, robotników fryszerek, huty, urz?dników Zarz?du Górnictwa, pod dowództwem Ignacego Dawidowicza. Mieszka?cy okolic bro?, dzia?a, kuli kosy, szable. Za udzia? w powstaniu Suchedniów zosta? spalony 3 II. 1863 r. przez wojska carskie. Tragizm i wielko?? tych czasów przetrwa?y w pami?ci. Tu ?yj? echa „ Popio?ów”,
„ Wiernej Rzeki” i „ Urody ?ycia” S. ?eromskiego. W 1934 r mieszka?cy Suchedniowa wystawili pomnik Janowi Roz?uckiemu - bohaterowi „Ech le?nych” w miejscowo?ci Wyst?pa ( obecna gmina ??czna) z napisem : „Powsta?cowi 1863 r. bohaterowi Ech le?nych S. ?eromskiego - obywatele wolnej Polski”. Z czasów powsta?czych pozosta?y pami?tki w ko?ciele w Suchedniowie (sztandar powsta?czy); przy ul. Bodzenty?skiej drewniany krzy?; na miejscowym cmentarzu groby powsta?ców; ulicom w mie?cie nadano nazwy: Powsta?ców 1863 r., Dawidowicza, Langiewicza. Przy ko?ciele w Suchedniowie usypano kopiec na cze?? powsta?ców.
Zniszczony po?arem Suchedniów zacz?? wraca? do ?ycia. Pod koniec XIX w. Na ruinach ku?nicy Baltazarek, Ludwik Starke wzniós? nowoczesn? odlewni? ?elaza i warsztaty mechaniczne. Emilia Peck za?o?y?a pensj? ?e?sk? z internatem, przy ko?ciele powsta?a szko?a nauczania pocz?tkowego, zmienion? pó?niej w szko?? powszechn?. Na terenie gminy prowadzono nauk? w 2 szko?ach, w Suchedniowie i ??cznej. W Berezowie, w miejscu dawnej ku?nicy powsta? m?yn walcowy. Po 1890 r. w lasach Dalejowskich na zachód od Suchedniowa powsta?y kopalnie rudy ?elaza, po??czone kolejk? w?skotorow? o d?ug. 17 km.
W 1864 r. ukaz carski wprowadzi? samorz?d gminy., wytyczono wtedy drogi i ulice. Rozwin?? si? przemys? drzewny, na pocz?tku wieku by?o tu 7 tartaków, uruchomiono równie? fabryk? naczy? kamionkowych.
Dogodne po?o?enie na trasie Warszawa - Kraków, wybudowana linia kolejowa, pi?kne tereny, mnóstwo lasów, malownicze rozlewiska stawów : suchedniowskiego i berezowskiego sprawi?y, ?e tereny gminy Suchedniów sta?y si? atrakcyjnymi pod wzgl?dem letniskowym i wypoczynkowym dla mieszka?ców Kielc, Warszawy i Radomia. Suchedniów zalecany by? w owych czasach jako miejsce uzdrowiskowe.
Wed?ug danych ze „S?ownika Geograficznego Królestwa Polskiego” wynika, ?e w 1887 r. w gminie Suchedniów mieszka?o 7034 osób.
Sk?ad wyznaniowy ludno?ci przedstawia? si? nast?puj?co:
-> wyznanie prawos?awne - 14 osób,
-> wyznanie ewangelicko- augsburskie - 6 osób,
-> wyznanie moj?eszowe - 420 osób,
-> katolicy - ponad 6500 osób.
Od 1895 do 1903 r. w Suchedniowie mie?ci? si? G?ówny Zarz?d Górniczy ( z po??czenia okr?gu Wschodniego i Zachodniego). Pó?niej w budynku Zarz?du mie?ci?a si? Rosyjska Szko?a Le?na. Na terenie gminy dzia?a?o Stowarzyszenie Spo?ywcze (z siedzib? w Suchedniowie), które jako pierwsze w Kongresówce otrzyma?o statut, zatwierdzony w Petersburgu. By?a te? apteka (do dzi? mieszcz?ca si? w tym samym miejscu przy ul. Bodzenty?skiej w Suchedniowie) oraz biblioteka publiczna.
W czasie II wojny ?wiatowej - od 1914 r. dzia?a? w Suchedniowie Komitet Obywatelski, pod przewodnictwem doktora Witolda Poziomskiego ( posta? wielce zas?u?ona dla Suchedniowa i okolic). W l. 1916 -1917 epidemia tyfusu
plamistego zdziesi?tkowa?a okoliczn? ludno??. Omawiane tereny okupowa?y wojska austriackie.
Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.
