KTD-458 ORP "Odwa?ny"
Muzeum "Or?a Bia?ego" w Skar?ysku
Pod koniec lat 50. zdecydowano si? na modernizacj? polskiej floty wojennej i postanowiono uzupe?ni? u?ywane wówczas w polskiej Marynarce Wojennej kutry torpedowe radzieckiego projektu 183 nowszymi jednostkami, o wi?kszych mo?liwo?ciach bojowych, zaprojektowanymi w kraju. Prace koncepcyjne nad nowymi okr?tami torpedowymi rozpocz??y si? ju? w 1958 r., gdy starano si? za wszelk? cen? unikn?? zakupu takiego sprz?tu w ZSRR.
Starsze jednostki radzieckie typu 183 zaopatrzone w 2 wyrzutnie torped postanowiono zast?pi? 4 wyrzutniowymi jednostkami polskiej konstrukcji. Konstruktorem by? pochodz?cy ze Skar?yska in?. Dionizy Wi?niewski. Najpierw zbudowano do?wiadczalny kuter torpedowy projektu oznaczonego jako 663D - ORP "B?yskawiczny". W 1966 nowy projekt otrzyma? numer 664. W Stoczni Pó?nocnej w Gda?sku zbudowano 8 jednostek: od KTD-452 do KTD-459, budow? pierwszego ORP "Bitny" rozpocz?to w 1968.
 | KTD-456 ORP "Sprawny" - jednostka bli?niacza na morzu | fot. Wikipedia |
Okre?lono je jako kutry torpedowe du?e, z numerami burtowymi rozpoczynaj?cymi si? od skrótu KTD. 21 lutego 1973 roku zosta? zwodowany przedostatni z serii - KTD-458 ORP "Odwa?ny". Swego czasu uchodzi? za jeden z nowocze?niejszych na Ba?tyku.
 | KTD-458 ORP "Odwa?ny" - ekspozycja plenerowa w muzeum "Or?a Bia?ego | fot. A. Bu?ko |
Kutry projektu 664 nie by?y udanymi jednostkami, co spowodowane by?o m.in. brakiem wcze?niejszych do?wiadcze? w konstruowaniu ma?ych jednostek uderzeniowych i ch?ci? zastosowania nowatorskich rozwi?za?, jak kad?ub z hydronalium, który w efekcie okaza? si? za s?aby oraz turbina gazowa, której zastosowanie by?o awangardowe na okr?cie tej wielko?ci. Za problemy z uk?adem nap?dowym - przede wszystkim z przek?adniami par silników, wynikaj?ce z problemów z zapewnieniem ich równomiernej pracy, odpowiedzialny by? brak dost?pnych w tym czasie silników o odpowiednio du?ej mocy, które mog?yby by? zastosowane pojedynczo. Konsekwencj? doboru uk?adu nap?dowego, z turbin? gazow? (zbudowan? na bazie licencyjnego silnika lotniczego Lis-2A), by?o to, ?e kutry mia?y du?e zu?ycie paliwa i ma?y zasi?g przy pracy turbiny. Ponadto, pr?dko?ci marszowe i ekonomiczne kutrów odbiega?y od kutrów torpedowych projektu 183 i kutrów rakietowych projektu 205 ('Osa'), utrudniaj?c ich dzia?anie we wspólnych zespo?ach uderzeniowych. Jedyn? zalet? zastosowania turbiny by?a bardzo wysoka pr?dko?? maksymalna kutrów, limitowana jednak pogod? i wytrzyma?o?ci? kad?uba.
Oprócz problemów technicznych, s?u?ba na kutrach by?a bardzo uci??liwa, wi???ca si? z bardzo wysokim poziomem ha?asu przy pracy turbiny oraz drganiami i wibracjami. Przy tym, mo?liwo?ci odpoczynku za?ogi by? ograniczone przez jednozmianow? obsad? i ciasne pomieszczenia z ograniczon? do 7 ilo?ci? miejsc do spania. Kutry mia?y te? niewielki zapas wody s?odkiej.
Ostatecznie okr?ty, nazywane przez marynarzy "kapciami", wycofano do 1986 roku. ORP "Odwa?ny" s?u?y? tylko 12 lat. Nie zosta? wyrzucony na z?om, jak inne jednostki, ale trafi? do Muzeum Or?a Bia?ego. Przeprowadzka do Skar?yska trwa?a kilka lat. Trzy lata, z przerwami zimowymi, trwa?o holowanie go Wis?? z wybrze?a do Sandomierza. W 1989 r. co prawda wyci?gni?to go na brzeg, ale nie uda?o si? za?atwi? wszystkich spraw zwi?zanych z przewozem i musia? tam przezimowa?. Wreszcie latem 1990 r. trafi? do Skar?yska do Muzeum Or?a Bia?ego w Skar?ysku-Kamiennej, gdzie jest dost?pny do ogl?dania z zewn?trz (oryginalna armata AK-230 zosta?a po wycofaniu zamieniona na dzia?ko 25 mm 2M-3M).
 | Armata morska AK-230 kaliber 30mm na okr?cie patrolowym ORP "Fala"
Podobna stanowi?a uzbrojenie ORP "Odwa?ny". | fot. wikipedia |
 | Dzia?ko 25 mm 2M-3M zamontowane na eksponacie w muzeum. | fot. A. Sta?kowiak |
Aktualnie trwaj? prace renowacyjne "Odwa?nego", pierwsze od zako?czenia jego s?u?by w Marynarce Wojennej. Kuter jest oczyszczany ze starej farby i malowany ponownie. Podczas tych prac ujawniono pewn? tajemnic?. Otó? na nadbudówce zamontowane jest ,w bardzo widocznym miejscu, god?o pa?stwowe z or?em w koronie. Trudno ustali?, w jaki sposób przetrwa?o przez okres s?u?by, bo okr?t s?u?y? w marynarce w latach 1973-1986. Obecno?? korony by?a zamaskowana poprzez pomalowanie or?a w ten sposób, ?e korona by?a pomalowana na czerwono - i z daleka nie by?o jej wida?. Podczas renowacji korona specjalnie zosta?a pomalowana w ten sam sposób.
 | God?o umieszczone na nadbudówce. | fot. A. Sta?kowiak |
?ród?a:
1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kutry_torpedowe_projektu_664
2. Pierwszy remont okr?tu ORP "Odwa?ny"
3. Muzeum im. Or?a Bia?ego w Skar?ysku-Kamiennej
4. Remonty w muzeum.
A. Sta?kowiak Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-07-22 (13403 odsłon) [ Wróć ] |
