Skar?yski Wortal Turystyczny
  Zarejestruj się   | Strona Główna |     | Albumy |     | Forum |     | Artykuły |     | Poczta |              

           

   Turystyka
Strona G?ówna

HistoriaShow/Hide content
tree-T.gif Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Osada Kamienna do pocz?tku XXw
tree-T.gif Osada Kamienna 1914 - 1918
tree-T.gif Historia w datach
tree-T.gif Pomnik powsta?ców
tree-T.gif Przewa? staszicowski
tree-L.gif Trakt
tree-T.gif Bli?ynShow/Hide content
tree-T.gif Rozwój
tree-T.gif Górnictwo
tree-T.gif Jagie??o w Blizynie
tree-T.gif Gazeta z 1923r
tree-L.gif Monety
tree-T.gif MostkiShow/Hide content
tree-L.gif Historia
tree-T.gif ParszówShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-T.gif SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Zarys Historii 1
tree-L.gif Zarys Historii 2
tree-T.gif ??cznaShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-L.gif InneShow/Hide content
tree-T.gif ?ZP AK PONURY
tree-T.gif Najstarsze domostwo
tree-L.gif Pseudonim OSET
Szlaki turystyczneShow/Hide content
tree-T.gif Objasnienia
tree-T.gif Szlaki pieszeShow/Hide content
tree-T.gif Wykaz szlaków pieszych
tree-T.gif Szlak czerwony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty
tree-T.gif ?ladami górników
tree-T.gif Szlak zielony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty 2
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki roweroweShow/Hide content
tree-T.gif Berlin - Lwów
tree-T.gif Szlak niebieski
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki konneShow/Hide content
tree-L.gif 80km konno
tree-L.gif WycieczkiShow/Hide content
tree-T.gif Le?nymi ?cie?kami
tree-T.gif W Lany Poniedzia?ek
tree-T.gif Kierz, Szyd?owiec ...
tree-T.gif Cel wycieczki…I??a
tree-T.gif Turystyka sp?ywowa
tree-T.gif Jastrz?b-Or?ów
tree-L.gif Wycieczka na ?ysic?
PTTK Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Regulamin odznak
tree-T.gif PTTKShow/Hide content
tree-T.gif Terminarz
tree-T.gif KronikaShow/Hide content
tree-T.gif XXXI Rajd BAB
tree-T.gif XIV Maraton Konecki
tree-T.gif VI Rajd Wiosenny
tree-L.gif X Rajd Miko?ajkowy
tree-L.gif 25 lat PTTK
MuzeaShow/Hide content
tree-T.gif Lista zabytków
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Sanktuarium
tree-T.gif M. Zag??bia Staropolskiego
tree-T.gif Izba Pami?ci
tree-L.gif Muzeum Wsi Kieleckiej
GeologiaShow/Hide content
tree-T.gif Mapa geologiczna
tree-T.gif Jaskinie
tree-T.gif Sztolnie
tree-T.gif Kamienio?omyShow/Hide content
tree-T.gif Lista kamien.
tree-L.gif Kopulak
tree-L.gif G?azy narzutoweShow/Hide content
tree-T.gif G?az w Kierzu
tree-L.gif Skandynawski przybysz
ZabytkiShow/Hide content
tree-T.gif Mapa zabytków
tree-T.gif Zabytki technikiShow/Hide content
tree-T.gif Co i gdzie
tree-T.gif Starachowice
tree-T.gif Bobrza
tree-L.gif Nietulisko Fabryczne
tree-T.gif KapliczkiShow/Hide content
tree-L.gif Bukowa Góra
tree-T.gif Triangul
tree-T.gif Zalew Bzi?ski
tree-T.gif Rejon umocniony
tree-T.gif Dru?niczówka
tree-T.gif SynagogiShow/Hide content
tree-T.gif Samsonów
tree-L.gif Skar?ysko
tree-T.gif Cmentarze ?ydowskieShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-L.gif Bodzentyn
tree-T.gif PomnikiShow/Hide content
tree-L.gif Klonów
tree-T.gif ZamkiShow/Hide content
tree-T.gif Dwór obronny w Modliszewicach
tree-T.gif Bodzentyn
tree-T.gif I??a
tree-T.gif Kurozw?ki
tree-T.gif Szyd?owiec
tree-T.gif Podzamcze Piekoszowskie
tree-L.gif Janowiec
tree-T.gif W?chockShow/Hide content
tree-T.gif Cystersi. Krowy, rudy i organy
tree-T.gif Pa?ac Schoenbergów
tree-L.gif Trzy rzuty beretem od Starachowic
tree-T.gif Ko?cio?yShow/Hide content
tree-T.gif Ko?cio?y
tree-T.gif ?wi?ta Katarzyna
tree-T.gif Ko?ció? farny ?w. Zygmunta
tree-L.gif Ko?ció? Wniebowzi?cia NMP
tree-L.gif Staro?ytne skarby Ponidzia
Baza noclegowaShow/Hide content
tree-T.gif Hotele
tree-T.gif AgroturystykaShow/Hide content
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Bli?yn
tree-T.gif Suchedniów
tree-T.gif Ko?oma?
tree-L.gif Parszów
tree-L.gif Zajazdy
Skar?yskie Tow.CyklistówShow/Hide content
tree-T.gif O nas - Cyklistach
tree-T.gif Kolejarze w Sielpi
tree-T.gif VII Skar?yski Rajd Rowerowy
tree-T.gif XIII Konecki Maraton
tree-T.gif IV Rajd Rowerowy
tree-L.gif XIV Konecki Maraton Rowerowy
Gdzie na weekendShow/Hide content
tree-T.gif Chlewiska
tree-T.gif Topornia
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Kapkazy
tree-L.gif Radkowice

Zawrto?? Wortalu

Top
Polskie Towarzystwo HistoryczneShow/Hide content
· Rocznik 2010

   Dzia? przyrodniczy
Flora i Fauna
RoslinyShow/Hide content
tree-T.gif Czermie? b?otna
tree-T.gif Przylaszczka
tree-T.gif Okratek australijski
tree-T.gif Skar?yskie orchidee
tree-T.gif Wiosenne grzyby
tree-T.gif Orlik pospolity
tree-T.gif Borowik ceglastopory
tree-T.gif D?brówka roz?ogowa
tree-T.gif Ro?linne drapie?niki
tree-T.gif Brzoza czarna
tree-L.gif Czarcik?s ??kowy
Zwierz?taShow/Hide content
tree-T.gif PtakiShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna Skar?yskaShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna
tree-T.gif Uzupe?nienie I
tree-L.gif Uzupe?nienie II
tree-T.gif B?czek
tree-T.gif B?k
tree-T.gif Biegus zmienny
tree-T.gif Brodziec krwawodzioby
tree-T.gif G?? zbo?owa
tree-T.gif Grubodziób
tree-T.gif Jarz?bek
tree-T.gif Jemio?uszka
tree-T.gif Kaczka czernica
tree-T.gif Kokoszka
tree-T.gif Dzi?cio? du?y
tree-T.gif Dzierzba g?siorek
tree-T.gif Kopciuszek
tree-T.gif Jaskó?ka dymówka
tree-T.gif Ba?ant ?ownyShow/Hide content
tree-T.gif Opis gatunku
tree-L.gif Obserwacje
tree-L.gif Kruk - Corvus corax L.
tree-T.gif OwadyShow/Hide content
tree-T.gif Pok?onnik kamilla
tree-T.gif Ziele?czyk ostr??ynowiec
tree-T.gif Modraszek argiades
tree-T.gif Górówka meduza
tree-T.gif Strz?potek soplaczek
tree-T.gif Przeplatka aurinia
tree-T.gif Dostojka akwilionaris
tree-T.gif Pasyn lucylla
tree-T.gif Tygrzyk paskowany
tree-T.gif Klecanka polna
tree-T.gif Poskrzypka liliowa
tree-T.gif Trzyszcz piaskowy
tree-T.gif Trzyszcz polny
tree-T.gif Bujanka
tree-T.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif Bielinek rzepnik
tree-T.gif Modraszek teleius
tree-T.gif Wa?ka p?askobrzucha
tree-T.gif Moszenica wierzbówka
tree-T.gif Przeziernik osowiec
tree-T.gif ?anocha pobrz?cz
tree-T.gif Biegacz skórzasty
tree-T.gif Czerwo?czyk fioletek
tree-T.gif ?wierszcz polny
tree-L.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif SsakiShow/Hide content
tree-T.gif BobryShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-T.gif Ole?nica
tree-L.gif Lubianka
tree-T.gif Wydry
tree-L.gif Wilki
tree-L.gif GadyShow/Hide content
tree-T.gif Padalec zwyczajny
tree-L.gif ?mija zygzakowata

Ochrona Przyrody
Parki KrajobrazoweShow/Hide content
tree-T.gif Suchedniowski
tree-L.gif Sieradowicki
RezerwatyShow/Hide content
tree-T.gif Barcza
tree-T.gif Rezerwat Cisa A
tree-T.gif Rezerwat Cisa B
tree-T.gif Ciechostowice
tree-T.gif Dalejów
tree-T.gif W dolinie Krasnej
tree-T.gif ?winia Góra
tree-T.gif ?winia Góra (EN)
tree-T.gif Rydno
tree-T.gif Kamie? Michnowski
tree-T.gif Wykus
tree-T.gif Ska?y w Krynkach
tree-L.gif Góra Grodowa
Pomnik przyrodyShow/Hide content
tree-T.gif Ska?ka Rejowska
tree-T.gif Bukowa Góra
tree-L.gif "Cyga?ska Kapa" i "Bia?y Kamie?"
Ciekawe miejscaShow/Hide content
tree-T.gif Diabelska Karczma
tree-T.gif Puszcza ?wi?tokrzyska
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzyzu
tree-T.gif Uroczysko "Pi?ty"
tree-T.gif Platforma na go?oborzu
tree-T.gif Bór mieszany
tree-T.gif Wiosenne motyle
tree-T.gif Bezimienny strumyk
tree-T.gif Bartek umiera
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Radkowice
tree-L.gif Kapkazy

Woda
RzekiShow/Hide content
tree-T.gif Rzeka ?arnówka
tree-T.gif Dzieje rzeki Kamiennej
tree-L.gif Strumie? Kaczka
Gdzie na rybyShow/Hide content
tree-T.gif Ryby w okolicy
tree-T.gif Cha?cza
tree-T.gif Brody I??eckie
tree-T.gif Ja?le
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Piachy
tree-T.gif Rejów
tree-T.gif Suchedniów
tree-L.gif Zbo?enna
Opowie?ci z dnaShow/Hide content
tree-T.gif W?dkarska choroba
tree-L.gif Sobota na Brodach

   Inne informacje
Gminy Powiatu
Skarzysko-Kamienna
Skar?ysko Ko?cielne
SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-T.gif Historia w XXw
tree-L.gif Us?ugi
??cznaShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-L.gif Us?ugi
Blizyn

Ciekawostki
Z naszych wyprawShow/Hide content
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzy?u
tree-T.gif Z lotu ptaka
tree-T.gif Rajd SH Kotwica
tree-T.gif Prastary las
tree-T.gif Road Runners
tree-T.gif Wielka tajemnica Emeryka
tree-T.gif W?skotorówk? do Lipia
tree-T.gif Wykus 2006
tree-T.gif Motocross Bli?yn
tree-T.gif Nepomuki regionu
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Redakcja przy pracy...
tree-T.gif Tablice BHP w Starachowicach
tree-T.gif KTD-458 ORP "Odwa?ny"
tree-T.gif XII Jarmark I??ecki
tree-T.gif Bieg prze?ajowy w Bli?ynie
tree-T.gif ?wi?to Herbaty i Kawy
tree-T.gif Zalejowa
tree-T.gif Ja lubie je??
tree-T.gif Jak to licznik ...
tree-T.gif 11.11.2006
tree-T.gif Wycieczka na ?ysic?
tree-T.gif Dzionie rakowskie
tree-T.gif Mostki inaczej
tree-L.gif Plener Malarski
KoncertyShow/Hide content
tree-T.gif Orkiestry D?te
tree-L.gif Koncerty Bli?y?skieShow/Hide content
tree-L.gif Ratujemy ko?ció?ek ?w. Zofii

Wywiady, artyku?yShow/Hide content
tree-T.gif Wykreowa? mark?
tree-T.gif Ja o tym nie marzy?em
tree-T.gif Wyspy nie oddamy
tree-T.gif Wspom. P. ?wierczy?skiego
tree-T.gif Klaster turystyczny
tree-L.gif Wyk?ad dr Piotra Kardysia


   Ankiety/Sondy
Czy wiesz co to Rydno?

Wiem od dawna
Dowiedzia?em si? na Pikniku
Nie mam poj?cia



Wyniki
Ankiety

Głosów 2390

   Dodatki
Wpisz się do Księgi

Filmoteka

Nasza Ekipa

Forum dyskusyjne

Kalendarz

Napisz Newsa

Kontakt

Co w Wortalu

Prenumerata biuletynu

Archiwum Newsów

Szukaj w Wortalu

Poleć Nasz Wortal


   Galerie Wortalu

rydno14_2009_05_08_8631.jpg
  
panorama wawozu_kmm~0.jpg
  
biegtrasa2.jpg
  
Img_6274.jpg
  
e~0.jpg
  
Img_6265.jpg
  
DSCF5875_maszyna_parowa.JPG
  
skarbowa0025_trzyszcz_polny.jpg
  
wojtek.jpg
  
krzyzowka_kaczor_2007_11_18_0985_km.jpg
  
img_4304.jpg
  
na_strzelnicy.jpg
  
MOB2007_0707(010)_magda_artur.jpg
  
img_4359s.jpg
  
DSCF4649_listera ovata.JPG
  
DSCF3931_welnianki na lipowym.jpg
  
piknik rydno 2008_2008_05_09_2452_skokotliwy_km.jpg
  
DSCF5651_perlowiec_malinowiec.JPG
  
DSCF5117_boloria_wierzch_kmm.jpg
  
strumien2007_0414(016)_zawilce.jpg
  
piestrzenice.jpg
  
wegiel.JPG
  
DSCF5960_pocz.jpg
  
IMG_0527.JPG
  
28.jpg
  



Awifauna Skarzyska
Awifauna Skarzyska - Kamiennej i najbli?szej okolicy



Skar?ysko–Kamienna po?o?one jest po?ród zalesionych wzgórz, których wzgl?dna ró?nica wysoko?ci w granicach miasta przekracza 125 m. Du?e kompleksy le?ne dawnej Puszczy ?wi?tokrzyskiej (obecnie jest to kilkadziesi?t tys. ha) - szczególnie od zachodu, po?udniowego wschodu, po?udnia i pó?nocy przekraczaj? granice administracyjne – zajmuj?c prawie 43 % powierzchni miasta (obecnie powierzchnia miasta to 64,16 km2 za? lasów 27,57 km2).


Sie? wodn? w granicach miasta tworz? cztery rzeki oraz dwa sztuczne zbiorniki wodne. Jednak?e bardzo wa?ne znaczenie dla zró?nicowania sk?adu gatunkowego awifauny maj? równie? zbiorniki wodne w Mostkach i Suchedniowie, oraz podmok?e tereny z oczkami wodnymi w Lipowym Polu. Tak?e doliny rzeczne s? podmok?e (tworz?c miejscami wi?ksze kompleksy podmok?ych ??k, resztki ??gów oraz tereny zabagnione) i naturalnie ??cz? si? z podobnymi terenami Lipowego Pola, Skar?yska Ko?cielnego oraz dzielnic? Skar?ysko Ksi???ce.

Tak ró?norodne uwarunkowania siedliskowe tworz? szczególnie sprzyjaj?ce warunki dla wyst?powania bogatego sk?adu gatunkowego awifauny. • Dot?d w mie?cie nie by?y prowadzone badania ani systematyczne obserwacje ornitologiczne. By?y natomiast takie obserwacje czynione amatorsko dla miasta oraz pó? – profesjonalnie dla niektórych rejonów do miasta przyleg?ych. St?d wiedza, jak? dysponujemy jest bardzo niepe?na. Du?a liczba gatunków „widzianych” w rejonie Skar?yska–Kamiennej, wg posiadanych informacji (równie? od obserwatorów przypadkowych) z jednej strony pozwala s?dzi?, i? dok?adniejsze obserwacje ornitologiczne mog?yby ujawni? kolejne gatunki (du?e podobie?stwo wielu gatunków - szczególnie po?ród ptaków mniejszych), natomiast inne zweryfikowa? (rozpoznania b??dne). Zupe?nie niewiele natomiast mo?na powiedzie? na temat gatunków gniazduj?cych.

Podane ni?ej gatunki odnosz? si? do osobników obserwowanych w ró?nych porach roku w granicach administracyjnych miasta i na terenach przyleg?ych. Podstawow? grup? stanowi? gatunki „miejskie” – tzn. takie, które przystosowa?y si? do specyficznego „?rodowiska miejskiego” i praktycznie w ka?dym mie?cie spotykane s? masowo lub bardzo cz?sto.

Mo?na do nich zaliczy? wróbla domowego - Passer domesticus, mazurka - Passer montanus, jaskó?ki - Hirundinidae, sikork? bogatk? - Parus major, srok? - Pica pica, jerzyka - Apus apus, szpaka - Sturnus vulgaris, sierpówk? - Streptopelia decaocto, kawk? - Corvus monedula czy gawrona - Corvus frugilegus.
Kolejne wyst?puj? z ró?n? intensywno?ci? za? po?ród tych „widzianych” mo?na wyodr?bni? grup? gatunków niezwykle rzadkich - nie tylko w miastach. Informacje o nich maj? bardzo du?? warto?? dla ornitologów, lecz niejednokrotnie wymagaj? potwierdzenia czy wr?cz weryfikacji.

Przedstawione poni?ej gatunki usystematyzowane zosta?y nie ze wzgl?du na cz?sto?? ich wyst?powania, lecz w oparciu o kolejno?? alfabetyczn? nazw polskich:

1. Ba?ant (Phasianus colchicus) – osobniki regularnie obserwowane na ??kach przy rzece Kamiennej od okolic miejskiego uj?cia wody a? po wschodni kraniec miasta, niejednokrotnie po 5 – 7 osobników (x),



2. Bekas kszyk (Gallinago gallinago) – obserwowany wielokrotnie (w roku 2003 loty godowe samca) w rejonie Lipowego Pola, na wschodnim skraju miasta, a tak?e w zachodniej cz??ci gminy Bli?yn (?M, RS, ornit.),

3. B?otniak stawowy (Circus aeruginosus) – pojedyncze doniesienie o dwukrotnej obserwacji nad górnym fragmentem zalewu „Rejów” (EF),


Foto: A. Sta?kowiak


4. Bocian bia?y (Ciconia ciconia) – pojedyncze egzemplarze obserwowane s? corocznie na ??kach Borkowskich (blisko?? gniazda w Skar?ysku Ksi???cym) (AS), na ??kach nad rzek? Kamienn? (x) i rzadko na Rejowie (AP),

5. Bocian czarny (Ciconia nigra) – widywany do?? cz?sto (!) w porze letniej w dolinie rzeki Kamiennej we wschodniej cz??ci miasta oraz rzadziej na podmok?ych ??kach przylegaj?cych do rzeki Ole?nicy oraz w rejonie zbiornika „Rejów” (x),

6. Brodziec samotny (Tringa ochropus) – informacja pojedyncza z 21.07.2002 r. o obserwacji dwóch osobników na obszarze zalewu w Mostkach – podczas jego nape?niania (?M),

7. Brodziec ?niady (Tringa erythropus) – na prawym brzegu zbiornika „Rejów” w lipcu 1990 r. znaleziono 1 egz. martwego ptaka. Komisja Faunistyczna potwierdzi?a prawid?owe rozpoznanie gatunku (RS),

8. Czajka (Vanellus vanellus) – gatunek obserwowany regularnie w porze l?gowej w dolinie rzeki Kamiennej (wschodni i zachodni skraj miasta), w dolinie Ole?nicy, w okolicach Rejowa, w zachodniej cz??ci gm. Bli?yn (x),

9. Czapla bia?a (Casmerodius albus) – pojedyncza pewna obserwacja z dnia 17.03.2002 r. o godz. 16 10 – na zalanej ??ce przy rzece Kamiennej na wschód od miasta (?M),

10. Czapla siwa (Ardea cinerea) – ptaki tego gatunku jako zalatuj?ce widywane by?y wielokrotnie (lecz nieregularnie) przy Rejowie i Bernatce (JK, AP, AS), w rejonie rezerwatu „Rydno” - zbiorniki wodne po wybieranym piasku (AS),

11. Czy? (Carduelis spinus) - gatunek obserwowany wielokrotnie w rejonie zalewu „Rejów”, „Mostki”, w dolinach rzeki Kamiennej, Kamionki i Bernatki (x),

12. Derkacz (Crex crex) – gatunek nieliczny, obserwacje pewne potwierdzone w aktualnym „Programie Ochrony Przyrody” Lasów Pa?stwowych Nadle?nictwa Skar?ysko (LP),

13. Drozd ?piewak (Turdus philomelos) – informacji z obserwacji w mie?cie niewiele (np. maj 1985 r. na terenie zalesionym przy ul. Struga) (RS), nieco cz??ciej s?yszany na obrze?ach miasta,

14. Dudek (Upupa epops)– obserwacja pojedyncza – widziany na skraju lasu (pa?dziernik 1991 r.) powy?ej Rejowa (RS), a tak?e w latach 80-tych w lesie na Brzasku (JK), w latach 90-tych nad rzek? ?arnówk? (X)

15. Dzierlatka (Galerida cristata) – regularnie obserwowana pod koniec lata, nawet po?ród bloków w osiedlach mieszkaniowych (x),

16. Dzierzba rudog?owa ( Lanius senator) – informacja o obserwacji tego gatunku we wschodniej cz??ci miasta pochodzi z po?owy lat 90-tych (X),

17. Dzi?cio? czarny (Dryocopus martius) – obserwowany wielokrotnie i do?? systematycznie w kompleksach le?nych: o?. Bór, za Szpitalem Miejskim, przy ogródkach dzia?kowych za E–7 (WP, RS, HZ),

18. Dzi?cio? du?y (Dendrocopos major) – widywany regularnie w kompleksach le?nych os. Bór, na Górnej Kolonii, Rejowie i w rejonie Szpitala Miejskiego(x),

19. Dzi?cio? ma?y (Dendrocopos minor ) -widywany w okolicy le?niczówki obok Szpitala Miejskiego, na Brzasku, na jab?oni w ogrodzie w Skar?ysku Zachodnim w 1996 r. (AS, RS),równie? w okolicznych kompleksach le?nych (LP),

20. Dzi?cio? ?redni (Dendrosopos medius) – obserwacje nieliczne, g?ównie z kompleksów le?nych w pó?nocnej i wschodniej cz??ci miasta (WP, ZS),

21. Dzi?cio? zielonosiwy (Picus canus) – widywany rzadko, ale do?? regularnie na resztce ??gu przy rzece Kamionce, w rejonie rzeki Kamiennej i miejskiego uj?cia wody, a tak?e w kompleksie le?nym Góry Pogorzelskiej (RS),

22. Dzi?cio? zielony (Picus viridis ) – widywany cz??ciej od ww. Regularnie wyprowadza? l?gi na terenie oczyszczalni ?cieków ZM Mesko” (RS),



23. Dzwoniec (Carduelis chloris) – sta?y mieszkaniec wszystkich kompleksów le?nych na terenie miasta i okolicy. W okresie zimy ch?tnie korzysta z karmników wewn?trz osiedli (x),

24. G?go? (Bucephala clangula) – stada tych kaczek przelotnie korzystaj? ze zbiornika „Rejów” i rozlewisk rzeki Kamiennej. Stado ok. 60 szt. widziane by?o na zbiorniku „Rejów” w pa?dzierniku 1991 r. (JS),

25. G?? g?gawa (Anser anser) – przelotnie 6 szt. zatrzyma?o si? w listopadzie 1991 r. na odcinku starorzecza Kamiennej w rejonie Posadaju (AR), kilkakrotnie obserwowano przeloty stadne (RS, ?M),

26. Gil (Pyrrhula pyrrhula) - obserwowany regularnie w miesi?cach zimowych, nawet w centrum miasta, szczególnie na jesionach i g?ogach. W kompleksie le?nym os. Ska?ka w 1990 r. obserwowano pojedyncze egzemplarze w m-cu maju i czerwcu oraz par? w kwietniu 1992 r. (RS),

27. Go??b grzywacz (Columba palumbus) – kilkakrotne obserwacje pochodz? z kompleksu le?nego za szpitalem - ostatnie w miesi?cach letnich w roku 1991 (AS, RS), jak równie? z lasu na Brzasku (J.K)

28. Grubodziób (Coccothraustes coccothraustes) – niecz?sty, cho? obserwowany corocznie w okresie zimowym nawet pomi?dzy blokami mieszkalnymi. Cz?sto korzysta z dokarmiania (AR, RS, HW, WP),

29. Jarz?bek (Tetrastes bonasia) - obserwowany wielokrotnie. W latach 80-tych obserwowany w lesie powy?ej ul. Ponurego na skraju drogi (JD, RS), oraz w zachodniej cz??ci gm. Bli?yn (AS). W latach 1999 – 2002 gatunek wielokrotnie obserwowany w lesie za Szpitalem Miejskim i w os. Pogorza?e (?M),

30. Jaskó?ka brzegówka (Riparia riparia) – zak?ada koloni? l?gow? w rejonie rzeki Kamiennej – na terenach po by?ych piaskowniach (AS, RS),

31. Jaskó?ka dymówka (Hirundo rustica) - obserwowana na obrze?ach miasta, (ale i na os. Milica), ul. Paryska, ?y?wy, Lipowe Pole (RS),



32. Jaskó?ka oknówka (Delichon urbica) – corocznie zak?ada kolonie l?gowe w oknach budynków zachodniego skraju os. Milica, równie? na budynkach Policji, S?du i Urz?du Miejskiego (x),

33. Jastrz?b go??biarz (Accipiter gentilis) – regularnie obserwowany nad kompleksami le?nymi w rejonie Górnej Kolonii, Dolnej Kamiennej i zalewu „Bernatka”, a tak?e przy ul. Spó?dzielczej w pobli?u go??bników (x),

34. Jemio?uszka (Bombycilla garrulus) – widywana corocznie w porze zimowej. Niekiedy (np. w roku 1986) w stadach licz?cych 30 do 200 osobników (rejon SP 7) (SR),

35. Jer (Fringilla montifringilla) – obserwacja pojedynczadokona? jej w roku 1979 (czerwiec) in?. Wilczy?ski w kompleksie le?nym przylegaj?cym do ul. Ekonomii,

36. Kaczka krzy?ówka (Anas platyrhynchos) – obserwowana bardzo cz?sto w ró?nych porach roku (zim? cz??ciej lepiej widoczna) w ró?nych cz??ciach miasta – najcz??ciej zbiorniki „Rejów” i „Bernatka”, rzeka Kamienna, oczyszczalnie ?cieków: ZM „Mesko” i miejska. Jeden raz obserwowano na „Rejowie” (1984 r.) kaczk? wodz?c? 9 m?odych; na rozlewiskach rzeki Kamiennej we wschodniej cz??ci miasta l?gi regularne. W okresie zimy 2000 r. (stycze?) na rozlewiskach rzeki Kamiennej jednorazowo przebywa?y stada licz?ce ??cznie powy?ej 700 szt. (RS, x),

37. Kania ruda (Milvus milvus) – ptaki tego gatunku obserwowane by?y w kompleksie le?nym za zbiornika „Bernatka” w trzech kolejnych latach (1984, 85 i 86) – równie? wcze?niej. Ostatnie obserwacje pochodz? z roku 1990 (inf. wymaga sprawdzenia) (HZ),

38. Kobuz (Falco subbuteo) – odnotowywany w kompleksach le?nych Nadle?nictwa Skar?ysko (LP),

39. Kopciuszek (Phoenicurus ochruros) – spotykany nielicznie, ale regularnie w porze letniej w ró?nych cz??ciach miasta (cmentarz w Skar?ysku Zachodnim i na ?y?wach), oczyszczalnia ?cieków ZM „Mesko”, ogródki dzia?kowe (RS),




40. Kowalik (Sitta europaea) – obserwowany regularnie przez ca?y rok. Najliczniejszy w lesie os. Bór, powy?ej Rejowa, na Górnej Kolonii i Górze Pogorzelskiej. W miesi?cach zimowych równie? korzysta z karmników (RS), obok Szpitala Miejskiego (AS),

41. Kos (Turdus merula) – regularnie spotykany w kompleksie le?nym przy ul. Ekonomii i dalej w kierunku wschodnim (SR), jak równie? w lesie na Brzasku (JK),

42. Krogulec (Accipiter nisus) – spotykany w pó?nocnej (JD) i wschodniej cz??ci miasta (LT). Niekiedy pojawia si? w rejonie jednorodzinnej zabudowy w osiedlach Kamienna i Place (AR, JD),

43. Kruk (Corvus corax) – wielokrotnie obserwowany w lesie pomi?dzy ZM „Mesko” a Rejowem i w okolicach rzeki Kamiennej na wschodnim skraju miasta – tu równie? gniazduje (!) (RS, AS, ZS), oraz na pó?noc od miasta (RS,JD),

44. Kuku?ka (Cuculus canorus) – widywana rzadko, s?yszana cz?sto w lesie ZM „Mesko”, na Rejowie, we wschodniej cz??ci miasta, na Górze Pogorzelskiej (x),

45. Kurka wodna (Gallinula chloropus) – od wielu lat obserwowane jest stanowisko l?gowe w rejonie ul. Ponurego, a w roku 1991 odkryto kolejne u zbiegu rzek Ole?nicy i Kamiennej (AS),

46. Kulik wielki (Numenius arquata) – informacja o obserwacji tego gatunku we wschodniej cz??ci miasta pochodzi z po?owy lat 90–tych (X),

47. Kuropatwa (Perdix perdix) – stadka tego gatunku regularnie ?eruj? w dolinie Kamiennej. Niejednokrotnie, zim?, licz? powy?ej 20 szt. (RS, WP, AS). W roku 1994 obserwowano blisko siebie trzy stada licz?ce ??cznie ok. 120 szt. (RS),



48. Kwiczo? (Turdus pilaris) – widywany bardzo cz?sto szczególnie zim? - niekiedy w stadkach licz?cych po kilkana?cie osobników. Cz?sto ?eruje na g?ogach, jab?oniach, jarz?binach.W porze letniej równie cz?sty, lecz mniej widoczny (x),



49. Kwokacz (Tringa nebularia ) – obserwacja pojedyncza z 21.07.2002 r., kiedy to obserwowany by? na zalewie w Mostkach w czasie nape?niania zbiornika (?M),

50. Lelek kozodój (Caprimulgus europaeus) – pojedyncze obserwacje pochodz? z roku 1990 i 1991 z pó?nocnej cz??ci miasta i rejonu kompleksu le?nego na Górze Pogorzelskiej, równie? w tym czasie s?yszany w okolicy ko?cio?a na ul. Spó?dzielczej. Odnotowany jest w kompleksach le?nych Nadle?nictwa Skar?ysko (LP, AS),

51. ?ab?d? niemy (Cygnus olor) – obserwowany wielokrotnie na zalewie w „Rejowie” i „Bernatce” – niekiedy stada licz?ce po kilkadziesi?t osobników. Równie? na rozlewiskach rzeki Kamiennej (x),




52. ?yska (Fulica atra) – niekiedy zalatuje na zalew w „Rejowie” i „Bernatce” (RS, AS),

53. Makol?gwa (Carduelis cannabina) – widywana regularnie na obrze?ach miasta i dalszej okolicy. Bardzo cz?sta w Rejowie, szczególnie w miesi?cach letnich (x),

54. Mewa ?mieszka (Larus ridibundus) - gatunek stadnie okupuj?cy miejskie wysypisko ?mieci i pola lagunowe oraz osadniki oczyszczalni ?cieków. Niekiedy zalatuje na „Rejów” i „Bernatk?” (x),

55. Muchówka ?a?obna ( Ficedula hypoleuca) – pierwsze informacje pochodz? z roku 1991 i dotycz? pary l?gowej w rejonie ul. Spó?dzielczej (AS),

56. Mysikrólik (Regulus regulus) – obserwacje nieliczne, ale regularne. Spotykany w lesie na wschodzie miasta i Górnej Kolonii (ZS,WP). W roku 1984 stadko 6 szt. obserwowane by?o z 5–cio metrowej odleg?o?ci w terenie zadrzewionym przy ul. Struga (RS),

57. Myszo?ów zwyczajny ( Buteo buteo) – widywany w rejonie Góry Pogorzelskiej, nad ??kami w rejonie rzeki Ole?nicy i nad Górn? Koloni? (AS, RS). Rejestrowany w kompleksach le?nych Nadle?nictwa Skar?ysko (LP),

58. Orlik krzykliwy (Aquila pomarina) – odnotowany w kompleksach le?nych Nadle?nictwa Skar?ysko jako gatunek sporadyczny (LP), a tak?e na terenach podmok?ych Lipowego Pola (ornit),

59. Orzechówka (Nucifraga caryocatactes) – pojedyncze obserwacje na granicy miasta (powy?ej ul. Ponurego) z roku 1991, oraz w Skar?ysku Ko?cielnym (WP),

60. Paszkot (Turdus viscivorus) – widywany w mie?cie bardzo rzadko (ostatnia Informacja luty 1992 r., os. Milica) (RS),

61. Pe?zacz le?ny (Certhia familiaris) – obserwowany wielokrotnie w okolicach oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko”, w os. Ska?ka, w kompleksie le?nym przy ul. Ekonomii – niekiedy po 4 osobniki jednocze?nie (1985 r.) (RS),

62. Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus) – pojedyncze egzemplarze (max. 3 szt.) obserwowane wielokrotnie w zbiorniku „Rejów” – wielokrotne próby budowy gniazd (AS,RS),

63. Pierwiosnek (Phylloscopus collybita) – gniazduj?ce w ?ywop?ocie (karagana) ptaki wyprowadzi?y dwa m?ode. Obserwowane by?y na terenie oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” (1986 r.) (RS),

64. Pleszka (Phoenicurus phoenicurus ) – obserwowana na skraju lasu i ??k, oraz przy E–7 w rejonie ul. Kili?skiego (RS),

65. Pliszka siwa (Motacilla alba) – jest gatunkiem obserwowanym regularnie w miesi?cach letnich w ró?nych cz??ciach miasta (x),




66. Pliszka ?ó?ta (Motacilla flava) – obserwowana rzadziej ale regularnie szczególnie w dolinie rzeki Kamiennej i w rejonie miejskiego uj?cia wody i ogródków dzia?kowych (RS), a tak?e na ??kach nad rzek? Ole?nic? (AS, LT),

67. Pluszcz (Cinclus cinclus) – od lat pojawiaj? si? doniesienia o wyst?powaniu tego gatunku na rzece Kamionce powy?ej zbiornika Rejów. Ostatnie informacje to prze?om lat 1991/92 (AS, ornit.),

68. P?askonos (Anas clypeata) – informacja o obserwacji tego gatunku we wschodniej cz??ci miasta pochodzi z po?owy lat 90–tych. Bardzo du?e prawdopodobie?stwo tej obserwacji potwierdza fakt notowania gatunku na zalewie „Pasternik” w Starachowicach (X),

69. Pokrzewka ogrodowa ( Sylvia borin) – gatunek gniazduj?cy w mie?cie np. przy ul. Spó?dzielczej (AS),

70. Pokrzywnica (Prunella modularis) – informacja pochodzi z po?owy lat 90–tych (ornit),

71. Pokl?skwa (Saxicola rubetra) – doniesienie o obserwacji tego gatunku nieliczne (X),

72. Potrzos (Emberiza schoeniclus) – spotykany w dolinach rzek, szczególnie na obszarach poro?ni?tych wysokimi krzewami i trzcinami (x),

73. Pustu?ka (Falco tinnunculus) – obserwowana do?? cz?sto od wielu lat w rejonie podmok?ych ??k przy rzece Ole?nicy i w rejonie kompleksu le?nego na Górze Pogorzelskiej (AS, RS, JD), oraz w rejonie szpitala kolejowego w budowie (?M),

74. Puszczyk (Strix aluco) – regularnie obserwowany w rejonie zabudowa? Nadle?nictwa Skar?ysko (RS),

75. Raniuszek (Aegithalos caudatus) – obserwowany w stadkach w lesie porastaj?cym Gór? Pogorzelsk? (RS), a nawet w ?rodku miasta, na terenie oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” (w roku 1990 – 6 szt.) (X),

76. Remiz (Remiz pendulinus) – wg informacji z lat 70–tych w dolinie rzeki Kamiennej mo?na by?o natkn?? si? na charakterystyczne gniazda tego gatunku; po regulacji rzeki brak podobnych informacji

77. Rudzik (Erithacus rubecula) – obserwowany wielokrotnie w miesi?cach letnich np. w lesie ZM „Mesko” i w okolicy oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” (RS),

78. Rybitwa zwyczajna (Sterna hirundo) – obserwowana niezbyt cz?sto i do?? nieregularnie na zalewie „Rejów”, a tak?e na zbiorniku „Piachy” (RS, AS),

79. Rycyk (Limosa limosa) – informacja o obserwacji tego gatunku we wschodniej cz??ci miasta (X), a tak?e potwierdzona w po?owie lat 90–tych (ornit),

80. Sieweczka rzeczna ( Charadrius dubius ) – obserwacje dotycz? rejonu zalewu „Bernatka” i okolic zbiornika „Rejów” (szczególnie liczne w czasie trwania jego remontu – lata 1989 i 1990) (AS, RS),

81. Sikora czubatka (Parus cristatus) – widywana rzadko, ale wielokrotnie w lesie na Brzasku (dzia?ki). Ostatnia pewna informacja z roku 1985 (JK),

82. Sikora modra (Parus caeruleus)– nie jest widywana cz?sto, ale systematycznie zarówno w mie?cie (równie? gniazduje), jak i w okolicznych lasach (szczególnie w os. Ska?ka) (RS),



83. Sikora sosnówka (Parus ater )– pojedyncze obserwacje z ko?ca lat 80-tych dotycz? obrze?a lasu w rejonie ul. Ekonomii (RS),

84. Sikora uboga (Parus palustris) – kilka obserwacji tego gatunku pochodzi z lat 1980 – 85 z terenu oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” i obrze?a lasu z rejonu ul. Ekonomii (RS),

85. Skowronek polny (Alauda arvensis) – obserwowany jest regularnie po?ród ??k doliny rzeki Kamiennej i Ole?nicy (x)

86. S?onka (Scolopax rusticola) – pojedyncze obserwacje pochodz? z po?owy lat 80-tych i dotycz? okolicy górnego odcinka zalewu „Rejów” oraz pewne obserwacje z lasu powy?ej zalewu w Mostkach (AS, JK),

87. S?owik szary (Luscinia liscinia) – w latach 1980 – 84 corocznie na prze?omie maja i czerwca w godzinach rannych jego przepi?kne trele mo?na by?o s?ysze? w dolinie rzeki Kamiennej - w pobli?u oczyszczalni ?cieków ZM „ Mesko” i miejskiego uj?cia wody (RS). S?yszany równie? (rok 1990) w lesie powy?ej ul. Ponurego (JK),

88. Sowa uszata (Asio otus) – spotykana we wschodniej cz??ci miasta (LT) , a tak?e w samym mie?cie. W roku 2002 w Skar?ysku Zachodnim wyprowadzi?a skutecznie l?g 4 szt. (RS),

89. Sójka (Garrulus glandarius) – regularnie obserwowana w tych cz??ciach miasta, które przylegaj? do kompleksów le?nych rejon: Szpitala, Górnej Kolonii, Boru, Rejowa, Ska?ki, a tak?e w os. Milica (wrzesie? 1991 r.) (RS),



90. Srokosz (Lanius excubitor) – pojedyncza obserwacja 2 szt. na pó?noc od miasta (?M), a tak?e w zachodniej cz??ci gm. Bli?yn (prze?om lat 80-tych i 90-tych) (AS, RS),

91. Strzy?yk (Troglodytes troglodytes) – obserwowany z niewielkiej odleg?o?ci na terenie oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” w roku 1983 (RS),

92. Szczygie? (Carduelis carduelis) – gatunek widywany rokrocznie, pojedyncze osobniki nawet przy ulicach (np. Niepodleg?o?ci) – niekiedy stadka licz?ce powy?ej 60 osobników a nawet ok. 120 osobników (dolina rzeki Kamiennej –1981 r.) ( RS),



93. Trzmielojad (Pernis apivorus) – informacje o obserwacji ptaków tego gatunku pochodz? z po?owy lat 90-tych (ornit), a tak?e wykazywany jako gatunek sporadyczny w lasach Nadle?nictwa Skar?ysko (LP)

94. Trznadel (Emberiza citrinella) – gatunek widywany regularnie na obrze?ach miasta i w jego pobli?u, szczególnie w miesi?cach letnich (x),

95. Wilga (Oriolus oriolus ) – gatunek rzadko obserwowany (cz??ciej s?yszany). Ostatnie obserwacje dotycz? terenu oczyszczalni ?cieków ZM „Mesko” z roku 1987, a tak?e lasu pomi?dzy zalewem „Rejów” a ZM „Mesko” (RS),

96. Wrona (Corvus corone cornix) – odmiana siwa (bardzo rzadko z osobnikami odmiany czarnej) obserwowana corocznie na Rejowie, szczególnie w obr?bie torów kolejowych i w dolinie rzeki Kamionki (x),

97. Zi?ba (Fringilla coelebs) – gatunek bardzo popularny. Cz?sto obserwowany na obszarach lasów, w parku, rzadziej w osiedlach, cho? ostatnio coraz cz??ciej – (nawet mi?dzy blokami) (x)

98. Zimorodek (Alcedo atthis) – wielokrotnie obserwowany nad rzek? Kamienn? poni?ej uj?cia rzeki Kamionki (SR), w dolinie rzeki Kamionki (AS), oraz nad rzek? Kamienn? we wschodniej cz??ci miasta (AR).Ostatnie obserwacje z lutego 2002 r. (?M),

99. Zniczek (Regulus ignicapillus) – obserwowany jeden raz w rejonie rzeki Kamiennej i mostu kolejowego (wymaga sprawdzenia) (RS),

100. ?uraw (Grus grus) – wielokrotnie, cho? bardzo rzadko obserwowane przeloty nad miastem (ostatni 24.10.2002 r. godz. 17 00 – 13 szt.), a tak?e w pa?dzierniku 2002 r. nocne przeloty du?ych stad – brak wiadomo?ci – (?M) i ponadto w rejonie Lipowego Pola – maj 2001 r. (?M). Gatunek ten odnotowywany jest równie? w lasach Nadle?nictwa Skar?ysko (LP)




Wiele bardzo ciekawych gatunków zosta?o zaobserwowanych (w tym równie? przez ornitologów) na terenach bezpo?rednio do miasta przylegaj?cych. Nale?? do nich: Rycyk (Limosa limosa),Brodziec krwawodzioby (Tringa totanus)iOrlik krzykliwy (Aquila pomarina)– stwierdzone na bagnach Lipowego Pola (ornit), S?p kasztanowaty (Aegypius monachus) - egzemplarz m?odociany stwierdzony (i od?owiony) na polach Skar?yska Ko?cielnego w roku 1982,Puchacz (Bubo bubo) – informacje sprzed lat mówi? o jego wyst?powaniu w Lasach Siekierzy?skich i lasach otaczaj?cych rzek? Kaczk? (Rudk? – 1985 r.) (X), Cietrzew (Lyrurus tetrix )– jeszcze u schy?ku lat 70-tych obserwowany by? wielokrotnie na podmok?ych ?ródle?nych ??kach w górnym biegu rzeki Bernatki – tu? przy granicy administracyjnej miasta (JK). Obecnie jest spotykany w gminie Bli?yn oraz w Lasach Siekierzy?skich – powy?ej zalewu w Mostkach (RS).
Nale?y ponadto odnotowa? doniesienia mówi?ce o obserwacji w rejonie Skar?yska-Kamiennej gatunków bardzo rzadkich w skali kraju. Informacje te jako niepotwierdzone winny by? traktowane jako skrajnie niepewne. I tak na po?udniowy wschód od Rejowa nad kompleksem le?nym d?u?sz? chwil? mo?na by?o obserwowa? ptaka (w sierpniu 1992 r.), którego wielko?? i sylwetka w locie (kszta?t i u?o?enie skrzyde? oraz kszta?t, wci?cia i wielko?? ogona) odpowiada kaniukowi ameryka?skiemu (Elanoides forficatus)(R.S>).
Bardzo niepewna informacja dotyczy i to a? siedmiu sztuk (!) brod?ca piskliwego (Actitis hypoleucos. ) Ptaki te by?y obserwowane przez ornitologa amatora w dniu 21.07.2002 r. na zalewie w Mostkach (w czasie, kiedy po remoncie jazu by? uzupe?niony wod? (?M). Podobnie rzecz si? ma z informacj? dotycz?c? obserwacji (z odleg?o?ci ok.. 40 – 50 m.!) w roku 2001 na polach gm. ??czna or?a bielika (Haliaeetus albicilla )(X).
Zastanawiaj?ce jest, ?e przy du?ej liczbie akwenów, rozlewisk i terenów podmok?ych, stwierdzono tak niewiele gatunków reprezentuj?cych ptaki wodne czy brodz?ce, a tak?e kaczkowate Anatidae. Stwierdzenie na zalewie „Pasternik” w Starachowicach ponad trzydziestu gatunków ptaków wodnych, pozwala s?dzi?, i? przynajmniej cz??? z nich zalatuje na akweny w Mostkach, Skar?ysku czy Suchedniowie. Równie? dok?adniejsze rozpoznanie gatunków ptaków mniejszych – cho?by tylko z rodziny ?uszczaków Fringillidae, b?d? z rodziny pokrzewek Turdidae, mog?oby w sposób istotny poszerzy? zaprezentowan? wy?ej liczb? gatunków.


Informacje pochodz? od wielu osób, które obserwowa?y wymienione gatunki osobi?cie, a tak?e z danych literaturowych. Podane inicja?y oznaczaj?:
(AP) – Andrzej Piwko – obserwacje amatorskie,
(AR) – Andrzej R?anek – obserwacje amatorskie,
(AS) - Andrzej Sta?kowiak – mgr biologii,
(EF) – Edmund Fabia?ski – in?. le?nik,
(HZ) – Henryk Zarzycki (†) – obserwacje amatorskie,
(HW) – Henryk Wilczy?ski (†) – in?. le?nik,
(JD) – Jan Drozd – obserwacje amatorskie,
(JK) – Jerzy Kuszewski – my?liwy,
(JS) – Jaros?aw Su?ek – ornitolog ,
(LT) – Leszek Tu?nio – lekarz weterynarii ,
(LP) – Lasy Pa?stwowe ,
(?M) – ?ukasz Ma?likowski – ornitolog amator,
(RS) – Ryszard Sowa – obserwacje amatorskie,
(WP) – Wac?aw Pa??ga – le?nik,
(ZS) – Zygmunt Szafer (†) – in?. le?nik,
(ornit) – NN – grupa orniotologów,
(x) – obserwacje wielokrotne wielu osób,
(X) – informacje z „drugiej r?ki”

•Nazwy ?aci?skie podano g?ównie za:„Ptaki Europy. Przewodnik terenowy”. Opracowanie zbiorowe pod redakcj? naukow? Kazimierza A. Dobrowolskiego. Warszawa 1982, oraz uzupe?niaj?co za: „Ptaki Polski. Rozmieszczenie i liczebno??”. Ludwik Tomia?oj?. PWN, Warszawa 1990








Autor: Ryszard Sowa

Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2007-05-16 (27213 odsłon)

[ Wróć ]

Theme Design© 2004(c) by: Lorkan Themes

Wszystkie znaki © nale?a do ich prawowitych w?ascicieli
PHP-Nuke Copyright © 2004 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL.
PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
Powered by TURBO NUKE PL

Tworzenie strony: 0.15 sekund


TOP SWIETOKRZYSKIE !