Skar?yski Wortal Turystyczny | Content| Zamek w Szyd?owcu

Zamek w Szyd?owcu to najbli?ej Skar?yska po?o?ony tego typu obiekt. Jest ?wietnie zachowany, a w jego murach funkcjonuje Muzeum Instrumentów Ludowych. Mimo to nie jest szczególnie oblegany przez turystów. Chyba ?e ja mam takie szcz??cie i bywaj?c na zamku nie spotykam t?umów. W ka?dym razie chcia?bym zach?ci? do odwiedzenia Szyd?owca.

Swoje powstanie Zamek zawdzi?cza przyby?ym z Moraw rycerzom z rodu Odrow??ów. To oni, po przybyciu w XIII do Polski, wybudowali na sztucznie usypanej wyspie (do dzi? zamek otacza fosa) sw? pierwsz?, prawdopodobnie drewnian?, rycersk? siedzib?. Podczas bada? archeologicznych przeprowadzonych na pocz?tku lat sze??dziesi?tych w pó?nocnej cz??ci wyspy, poza terenem obecnego zamku, znaleziono szcz?tki drewnianych konstrukcji pierwotnej siedziby rodu. Badania prowadzone kilka lat pó?niej pozwoli?y na odkrycie ?ladów osadników na terenie obecnego dziedzi?ca zamkowego. Po zewn?trznej stronie pó?nocnego skrzyd?a zamku archeologowie odkryli pozosta?o?ci po wspominanej w dokumentach z 1427 tzw. curii , czyli tego co dzi? nazwaliby?my dworem.
Pierwszymi Odrow??ami, którzy przyj?li nazwisko Szyd?owieckich, byli dwaj bracia Jakub i S?awko, którym Szyd?owiec zawdzi?cza powstanie ko?cio?a farnego. To oni erygowali ko?ció? w roku 1401.
Budowa zamku rozpocz??a si? w po?owie XV w. W?a?cicielem w?o?ci rodowych by? wtedy Stanis?aw Szyd?owiecki, od r. 1467 marsza?ek dworu królewskiego. Wówczas zosta? wzniesiony pó?nocny budynek mieszkalny oraz wie?a bramna.

Dojazd do wie?y umo?liwia? most sta?y (kamienny)

i zwodzony (most zwodzony nie zachowa? si?). Dom mieszkalny zbudowany zosta? z kamienia, na planie prostok?ta. Na wszystkich czterech kondygnacjach mie?ci?y si? po trzy pomieszczenia w podziemiu sklepione, a wy?ej kryte stropami. Wie?? bramn? zbudowano z kamienia. Jest trzykondygnacyjna, wsparta czterema naro?nymi skarpami, w przyziemiu ma przejazd z ostro?ukowymi otworami bramnymi.

O budowlach tych znaleziono wzmianki w dokumentach pochodz?cych z oko?o 1517 r.
W roku 1509 roku Szyd?owiec obj?? w posiadanie kasztelan radomski i podskarbi koronny Miko?aj Szyd?owiecki. Do czasu swej ?mierci w roku 1532 przekszta?ci? on ?redniowieczny zameczek w renesansow? rezydencj?.

Zamek zyska? reprezentacyjne pomieszczenia. Zosta?y zbudowane trzy jednotraktowe skrzyd?a mieszkalne, jednocze?nie otaczaj?c z trzech stron dziedziniec, zamkni?ty z czwartej strony murem parawanowym.

Skrzyd?o pó?nocne powsta?o przez przed?u?enie istniej?cego ju? gotyckiego domu mieszkalnego. W komnatach dodano stropy kasetonowe, fryzy i polichromie ?cienne. Skrzyd?o zachodnie zosta?o dostawione od zewn?trz do istniej?cego muru.
Po ?mierci Miko?aja Szyd?owieckiego zamek i w?o?ci przesz?y na w?asno?? rodziny Radziwi??ów. Zosta?y wniesione jako wiano przez bratanic? Miko?aja Szyd?owieckiego – El?biet?, która zosta?a w?a?cicielk? po ?mierci stryja i wkrótce wysz?a za m?? za Miko?aja Czarnego Radziwi??a.
Kolejn? przebudow? zamek zawdzi?cza synowi El?biety – Albrechtowi. W latach 1619-28 wewn?trz dziedzi?ca dobudowa? on do skrzyd?a wschodniego czterobiegow? klatk? schodow?. Wie?a bramna zosta?a nadbudowana, a bezpo?rednio nad przejazdem oko?o r. 1620 urz?dzono dwukondygnacyjn? kaplic? pokryt? kopu?? pogr??on? w masywie wie?y.
Na kolejnych - po Radziwi??ach - w?a?cicieli zamek czeka a? do pocz?tków XIX w. W roku 1821 po bezpotomnej ?mierci ostatniego Radziwi??a z linii Miko?aja Czarnego zamek kupi?a Anna Sapie?yna. By?a w?a?cicielk? do roku 1828, kiedy to odsprzeda?a zamek rz?dowi Królestwa Polskiego.
W ko?cu zamek zacz?? chyli? si? ku upadkowi i w drugiej po?owie XIX wieku popad? w ruin?.
Dzie?a zniszczenia dope?nili w czasie I wojny ?wiatowej mieszka?cy Szyd?owca. Zamek straci? dach. Dachówka zosta?a rozebrana dla pokrycia ko?cio?a parafialnego.
Prace nad przywróceniem dawnej ?wietno?ci siedziby znamienitych rodów rozpocz??y si? dopiero po II wojnie ?wiatowej.
W roku 1949 rozpocz?to zabezpieczenie murów zamkowych, a w latach 1951-52 przeprowadzono cz??ciow? odbudow?. Mi?dzy innymi zrekonstruowano zewn?trzn? loggi?. Wspominane wcze?niej badania archeologiczne i architektoniczne w latach 1962-65 poprzedzi?y pe?n? odbudow? zamku z my?l? o przeznaczeniu go na siedzib? instytucji kulturalnych.
Obecnie w zamku mie?ci si?: Szyd?owiecke Centrum Kultury – „Zamek”, Biblioteka Publiczna, Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych oraz kawiarnia.

Na koniec ciekawostka dotycz?ca budowniczych zamku i za?o?ycieli Szyd?owca. Na wewn?trznej stronie parawanowego muru mo?na podziwia? ?wietnie zachowany herb Odrow??ów, którym pos?ugiwa? si? te? ród Szyd?owieckich.

Obecnie heraldycy opisuj? ten herb nast?puj?co:
„w polu czerwonym na zawiasie kot?owej strza?a srebrna w s?up”.
W ogóle mi si? ta „zawiasa kot?owa” vel podkowa nie podoba. Wol? wersj? tak?:
Legenda mówi, ?e za?o?yciel rodu Odrow??ów jeszcze na Morawach zosta? wyzwany na pojedynek. W tym pojedynku sprawi? si? tak chwacko, ?e odstrzeli? strza?? z ?uku oba w?sy swego przeciwnika. Odar? go z w?sów i na pami?tk? jako god?o otrzyma? strza?? z w?sami. Z Odrzyw?sa zrobi? si? potem Odrow??.

Informacje o zamku i jego historii pochodz? mi?dzy innymi z:
http://www.polonium.de
http://www.sckzamek.pl/
http://szydlowiec.zamki.pl/

Opracowanie i Foto: Tootik i Nski

Opublikowane: 2006-07-09 (17302 odsłon)

[ Wróć ]