Skar?yski Wortal Turystyczny
  Zarejestruj się   | Strona Główna |     | Albumy |     | Forum |     | Artykuły |     | Poczta |              

           

   Turystyka
Strona G?ówna

HistoriaShow/Hide content
tree-T.gif Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Osada Kamienna do pocz?tku XXw
tree-T.gif Osada Kamienna 1914 - 1918
tree-T.gif Historia w datach
tree-T.gif Pomnik powsta?ców
tree-T.gif Przewa? staszicowski
tree-L.gif Trakt
tree-T.gif Bli?ynShow/Hide content
tree-T.gif Rozwój
tree-T.gif Górnictwo
tree-T.gif Jagie??o w Blizynie
tree-T.gif Gazeta z 1923r
tree-L.gif Monety
tree-T.gif MostkiShow/Hide content
tree-L.gif Historia
tree-T.gif ParszówShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-T.gif SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Zarys Historii 1
tree-L.gif Zarys Historii 2
tree-T.gif ??cznaShow/Hide content
tree-L.gif Zarys Historii
tree-L.gif InneShow/Hide content
tree-T.gif ?ZP AK PONURY
tree-T.gif Najstarsze domostwo
tree-L.gif Pseudonim OSET
Szlaki turystyczneShow/Hide content
tree-T.gif Objasnienia
tree-T.gif Szlaki pieszeShow/Hide content
tree-T.gif Wykaz szlaków pieszych
tree-T.gif Szlak czerwony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty
tree-T.gif ?ladami górników
tree-T.gif Szlak zielony
tree-T.gif Szlak ?ó?ty 2
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki roweroweShow/Hide content
tree-T.gif Berlin - Lwów
tree-T.gif Szlak niebieski
tree-L.gif Szlak czarny
tree-T.gif Szlaki konneShow/Hide content
tree-L.gif 80km konno
tree-L.gif WycieczkiShow/Hide content
tree-T.gif Le?nymi ?cie?kami
tree-T.gif W Lany Poniedzia?ek
tree-T.gif Kierz, Szyd?owiec ...
tree-T.gif Cel wycieczki…I??a
tree-T.gif Turystyka sp?ywowa
tree-T.gif Jastrz?b-Or?ów
tree-L.gif Wycieczka na ?ysic?
PTTK Skar?yskoShow/Hide content
tree-T.gif Regulamin odznak
tree-T.gif PTTKShow/Hide content
tree-T.gif Terminarz
tree-T.gif KronikaShow/Hide content
tree-T.gif XXXI Rajd BAB
tree-T.gif XIV Maraton Konecki
tree-T.gif VI Rajd Wiosenny
tree-L.gif X Rajd Miko?ajkowy
tree-L.gif 25 lat PTTK
MuzeaShow/Hide content
tree-T.gif Lista zabytków
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Sanktuarium
tree-T.gif M. Zag??bia Staropolskiego
tree-T.gif Izba Pami?ci
tree-L.gif Muzeum Wsi Kieleckiej
GeologiaShow/Hide content
tree-T.gif Mapa geologiczna
tree-T.gif Jaskinie
tree-T.gif Sztolnie
tree-T.gif Kamienio?omyShow/Hide content
tree-T.gif Lista kamien.
tree-L.gif Kopulak
tree-L.gif G?azy narzutoweShow/Hide content
tree-T.gif G?az w Kierzu
tree-L.gif Skandynawski przybysz
ZabytkiShow/Hide content
tree-T.gif Mapa zabytków
tree-T.gif Zabytki technikiShow/Hide content
tree-T.gif Co i gdzie
tree-T.gif Starachowice
tree-T.gif Bobrza
tree-L.gif Nietulisko Fabryczne
tree-T.gif KapliczkiShow/Hide content
tree-L.gif Bukowa Góra
tree-T.gif Triangul
tree-T.gif Zalew Bzi?ski
tree-T.gif Rejon umocniony
tree-T.gif Dru?niczówka
tree-T.gif SynagogiShow/Hide content
tree-T.gif Samsonów
tree-L.gif Skar?ysko
tree-T.gif Cmentarze ?ydowskieShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-L.gif Bodzentyn
tree-T.gif PomnikiShow/Hide content
tree-L.gif Klonów
tree-T.gif ZamkiShow/Hide content
tree-T.gif Dwór obronny w Modliszewicach
tree-T.gif Bodzentyn
tree-T.gif I??a
tree-T.gif Kurozw?ki
tree-T.gif Szyd?owiec
tree-T.gif Podzamcze Piekoszowskie
tree-L.gif Janowiec
tree-T.gif W?chockShow/Hide content
tree-T.gif Cystersi. Krowy, rudy i organy
tree-T.gif Pa?ac Schoenbergów
tree-L.gif Trzy rzuty beretem od Starachowic
tree-T.gif Ko?cio?yShow/Hide content
tree-T.gif Ko?cio?y
tree-T.gif ?wi?ta Katarzyna
tree-T.gif Ko?ció? farny ?w. Zygmunta
tree-L.gif Ko?ció? Wniebowzi?cia NMP
tree-L.gif Staro?ytne skarby Ponidzia
Baza noclegowaShow/Hide content
tree-T.gif Hotele
tree-T.gif AgroturystykaShow/Hide content
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Bli?yn
tree-T.gif Suchedniów
tree-T.gif Ko?oma?
tree-L.gif Parszów
tree-L.gif Zajazdy
Skar?yskie Tow.CyklistówShow/Hide content
tree-T.gif O nas - Cyklistach
tree-T.gif Kolejarze w Sielpi
tree-T.gif VII Skar?yski Rajd Rowerowy
tree-T.gif XIII Konecki Maraton
tree-T.gif IV Rajd Rowerowy
tree-L.gif XIV Konecki Maraton Rowerowy
Gdzie na weekendShow/Hide content
tree-T.gif Chlewiska
tree-T.gif Topornia
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Kapkazy
tree-L.gif Radkowice

Zawrto?? Wortalu

Top
Polskie Towarzystwo HistoryczneShow/Hide content
· Rocznik 2010

   Dzia? przyrodniczy
Flora i Fauna
RoslinyShow/Hide content
tree-T.gif Czermie? b?otna
tree-T.gif Przylaszczka
tree-T.gif Okratek australijski
tree-T.gif Skar?yskie orchidee
tree-T.gif Wiosenne grzyby
tree-T.gif Orlik pospolity
tree-T.gif Borowik ceglastopory
tree-T.gif D?brówka roz?ogowa
tree-T.gif Ro?linne drapie?niki
tree-T.gif Brzoza czarna
tree-L.gif Czarcik?s ??kowy
Zwierz?taShow/Hide content
tree-T.gif PtakiShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna Skar?yskaShow/Hide content
tree-T.gif Awifauna
tree-T.gif Uzupe?nienie I
tree-L.gif Uzupe?nienie II
tree-T.gif B?czek
tree-T.gif B?k
tree-T.gif Biegus zmienny
tree-T.gif Brodziec krwawodzioby
tree-T.gif G?? zbo?owa
tree-T.gif Grubodziób
tree-T.gif Jarz?bek
tree-T.gif Jemio?uszka
tree-T.gif Kaczka czernica
tree-T.gif Kokoszka
tree-T.gif Dzi?cio? du?y
tree-T.gif Dzierzba g?siorek
tree-T.gif Kopciuszek
tree-T.gif Jaskó?ka dymówka
tree-T.gif Ba?ant ?ownyShow/Hide content
tree-T.gif Opis gatunku
tree-L.gif Obserwacje
tree-L.gif Kruk - Corvus corax L.
tree-T.gif OwadyShow/Hide content
tree-T.gif Pok?onnik kamilla
tree-T.gif Ziele?czyk ostr??ynowiec
tree-T.gif Modraszek argiades
tree-T.gif Górówka meduza
tree-T.gif Strz?potek soplaczek
tree-T.gif Przeplatka aurinia
tree-T.gif Dostojka akwilionaris
tree-T.gif Pasyn lucylla
tree-T.gif Tygrzyk paskowany
tree-T.gif Klecanka polna
tree-T.gif Poskrzypka liliowa
tree-T.gif Trzyszcz piaskowy
tree-T.gif Trzyszcz polny
tree-T.gif Bujanka
tree-T.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif Bielinek rzepnik
tree-T.gif Modraszek teleius
tree-T.gif Wa?ka p?askobrzucha
tree-T.gif Moszenica wierzbówka
tree-T.gif Przeziernik osowiec
tree-T.gif ?anocha pobrz?cz
tree-T.gif Biegacz skórzasty
tree-T.gif Czerwo?czyk fioletek
tree-T.gif ?wierszcz polny
tree-L.gif Mieniak stru?nik
tree-T.gif SsakiShow/Hide content
tree-T.gif BobryShow/Hide content
tree-T.gif Skar?ysko
tree-T.gif Ole?nica
tree-L.gif Lubianka
tree-T.gif Wydry
tree-L.gif Wilki
tree-L.gif GadyShow/Hide content
tree-T.gif Padalec zwyczajny
tree-L.gif ?mija zygzakowata

Ochrona Przyrody
Parki KrajobrazoweShow/Hide content
tree-T.gif Suchedniowski
tree-L.gif Sieradowicki
RezerwatyShow/Hide content
tree-T.gif Barcza
tree-T.gif Rezerwat Cisa A
tree-T.gif Rezerwat Cisa B
tree-T.gif Ciechostowice
tree-T.gif Dalejów
tree-T.gif W dolinie Krasnej
tree-T.gif ?winia Góra
tree-T.gif ?winia Góra (EN)
tree-T.gif Rydno
tree-T.gif Kamie? Michnowski
tree-T.gif Wykus
tree-T.gif Ska?y w Krynkach
tree-L.gif Góra Grodowa
Pomnik przyrodyShow/Hide content
tree-T.gif Ska?ka Rejowska
tree-T.gif Bukowa Góra
tree-L.gif "Cyga?ska Kapa" i "Bia?y Kamie?"
Ciekawe miejscaShow/Hide content
tree-T.gif Diabelska Karczma
tree-T.gif Puszcza ?wi?tokrzyska
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzyzu
tree-T.gif Uroczysko "Pi?ty"
tree-T.gif Platforma na go?oborzu
tree-T.gif Bór mieszany
tree-T.gif Wiosenne motyle
tree-T.gif Bezimienny strumyk
tree-T.gif Bartek umiera
tree-T.gif Góra Che?m
tree-T.gif Radkowice
tree-L.gif Kapkazy

Woda
RzekiShow/Hide content
tree-T.gif Rzeka ?arnówka
tree-T.gif Dzieje rzeki Kamiennej
tree-L.gif Strumie? Kaczka
Gdzie na rybyShow/Hide content
tree-T.gif Ryby w okolicy
tree-T.gif Cha?cza
tree-T.gif Brody I??eckie
tree-T.gif Ja?le
tree-T.gif Mostki
tree-T.gif Piachy
tree-T.gif Rejów
tree-T.gif Suchedniów
tree-L.gif Zbo?enna
Opowie?ci z dnaShow/Hide content
tree-T.gif W?dkarska choroba
tree-L.gif Sobota na Brodach

   Inne informacje
Gminy Powiatu
Skarzysko-Kamienna
Skar?ysko Ko?cielne
SuchedniówShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-T.gif Historia w XXw
tree-L.gif Us?ugi
??cznaShow/Hide content
tree-T.gif Skrótowo
tree-T.gif Po?o?enie
tree-T.gif ?rodowisko
tree-T.gif Zabytki
tree-T.gif Osadnictwo
tree-T.gif Zarys historii
tree-L.gif Us?ugi
Blizyn

Ciekawostki
Z naszych wyprawShow/Hide content
tree-T.gif Wschód na ?wi?tym Krzy?u
tree-T.gif Z lotu ptaka
tree-T.gif Rajd SH Kotwica
tree-T.gif Prastary las
tree-T.gif Road Runners
tree-T.gif Wielka tajemnica Emeryka
tree-T.gif W?skotorówk? do Lipia
tree-T.gif Wykus 2006
tree-T.gif Motocross Bli?yn
tree-T.gif Nepomuki regionu
tree-T.gif Muzeum im. Or?a Bia?ego
tree-T.gif Redakcja przy pracy...
tree-T.gif Tablice BHP w Starachowicach
tree-T.gif KTD-458 ORP "Odwa?ny"
tree-T.gif XII Jarmark I??ecki
tree-T.gif Bieg prze?ajowy w Bli?ynie
tree-T.gif ?wi?to Herbaty i Kawy
tree-T.gif Zalejowa
tree-T.gif Ja lubie je??
tree-T.gif Jak to licznik ...
tree-T.gif 11.11.2006
tree-T.gif Wycieczka na ?ysic?
tree-T.gif Dzionie rakowskie
tree-T.gif Mostki inaczej
tree-L.gif Plener Malarski
KoncertyShow/Hide content
tree-T.gif Orkiestry D?te
tree-L.gif Koncerty Bli?y?skieShow/Hide content
tree-L.gif Ratujemy ko?ció?ek ?w. Zofii

Wywiady, artyku?yShow/Hide content
tree-T.gif Wykreowa? mark?
tree-T.gif Ja o tym nie marzy?em
tree-T.gif Wyspy nie oddamy
tree-T.gif Wspom. P. ?wierczy?skiego
tree-T.gif Klaster turystyczny
tree-L.gif Wyk?ad dr Piotra Kardysia


   Ankiety/Sondy
Czy wiesz co to Rydno?

Wiem od dawna
Dowiedzia?em si? na Pikniku
Nie mam poj?cia



Wyniki
Ankiety

Głosów 2391

   Dodatki
Wpisz się do Księgi

Filmoteka

Nasza Ekipa

Forum dyskusyjne

Kalendarz

Napisz Newsa

Kontakt

Co w Wortalu

Prenumerata biuletynu

Archiwum Newsów

Szukaj w Wortalu

Poleć Nasz Wortal


   Galerie Wortalu

Rejow_IMG_2007_10_07_0176_kowale_km_pion.jpg
  
Szczotlicha0027.JPG
  
oczyszczalnia_kumak_2008_07_03_4837_km.jpg
  
DSCF9685_pust.jpg
  
Klasztor_5_km.jpg
  
Img_4900.jpg
  
DSCF4345_kijanki.JPG
  
kamienna_rydno_2008_01_16_1708_zerowisko_km.jpg
  
DSCF6674.JPG
  
rakiety.JPG
  
Wa?ka p?askobrzucha (Libellula depressa_)km.jpg
  
ilza8.jpg
  
piotr.jpg
  
dzialko.JPG
  
DSCF3362_klecanka 2006-05-11 11-48-44-1.JPG
  
2~1.jpg
  
dzieci_2702.jpg
  
DSCF5967_skraj.jpg
  
DSCF9458_str_kaczka.jpg
  
strumien_smiecie_20062007_0311(032)_km.jpg
  
DSCF3838.JPG
  
DSCF5594_iglica1.JPG
  
1.JPG
  
DSCF5875_maszyna_parowa.JPG
  
DSCF3168.JPG
  



Historia górnictwa rud ?elaza w rejonie Bli?yna i ?winiej Góry
Referat wyg?oszony podczas sesji popularno-naukowej z okazji 595-lecia Bli?yna



Autor: Tomasz Durlik


Pocz?tki górnictwa i hutnictwa na pó?nocnym obrze?eniu Gór ?wi?tokrzyskich – to okres dzia?alno?ci dymarek, które mia?y t? wad?, ?e wytapia?y niewielk? ilo?? surówki, a ruda stosowana do jej wytopu musia?a by? wysokiej jako?ci. Intensywny rozwój górnictwa ?elaza, a zarazem hutnictwa, nast?pi? po sprowadzeniu w latach 1608- 1609 przez biskupa krakowskiego w?oskich hutników. Grupa w?oskich specjalistów z dziedziny górnictwa i przetopu rudy ?elaza mia?a dokona? oceny mo?liwo?ci post?pu hutniczego w tym regionie Polski. Efektem penetracji pó?niejszego Zag??bia Staropolskiego by?o wzniesienie w 1613 roku przez z braci J. i A. Caccich pierwszego wielkiego pieca w Polsce w Bobrzy. Dopiero ich masowa budowa w XVII i XVIII wieku przynios?a istotny post?p w tej dziedzinie. Kolejno powsta?y wielkie piece w Samsonowie, Bzinie, W?chocku, Radoszycach, St?porkowie i innych miejscowo?ciach. Wielkie piece tworzy?y zespo?y, w sk?ad których wchodzi?y fryszerki, pudlingarnie i walcownie.

W 1837 roku zosta? oddany do u?ytku wielki piec w Bli?ynie, który funkcjonowa? ok. 50 lat. Uzupe?nieniem zespo?u wielkopiecowego by?y liczne ku?nice dzia?aj?ce na terenie dzisiejszej Gminy Bli?yn . Pozosta?o?ci po dzia?alno?ci zak?adów przerabiaj?cych rud? ?elaza mo?na znale?? obecnie w: Bli?ynie, Wojtyniowie, Gilowie, Gostkowie /Starym/, Biadaczku, Zbrojowie, P?aczkowie i Mroczkowie. Sprzyjaj?ca koniunktura dla wyrobów hutniczych spowodowa?a, ?e pod koniec XIX wieku Ludwik Plater wybudowa? Zak?ady Metalowe zwane Stalowni?, które czynne by?y do 1902 roku.

Od momentu uruchomienia pierwszego wielkiego pieca w Bobrzy, a nast?pnie w Samsonowie i w innych miejscowo?ciach w okolicy Bli?yna, rozpocz??a si? intensywna eksploatacja rud ?elaza z pok?adów retu górnego /epoka geologiczna dolnego triasu/. Z?o?a rud ?elaza tej cz??ci obrze?enia Gór ?wi?tokrzyskich budzi?y zainteresowanie z kilku przyczyn:
• by?y ?atwo dost?pne;
• zawiera?y wystarczaj?c? ilo?? Fe;
• by?y ?atwo topliwe;
• mia?y nisk? zawato?? SiO2, P2O5, i S;
• okoliczne lasy dostarcza?y wysokiej jako?ci surowca koniecznego do produkcji w?gla drzewnego;
• wychodnie wapienia muszlowego /?rodkowy trias/ dostarcza?y topników niezb?dnych przy produkcji surówki;
• rzeki tego obszaru by?y doskona?ym ?ród?em energii niezb?dnej przy pracy wielkich pieców.

Wszystkie elementy potrzebne do pracy zespo?ów wielkopiecowych znajdowa?y si? wi?c w wystarczaj?cej ilo?ci i w promieniu nie przekraczaj?cym nadmiernych trudno?ci transportowych. Pocz?tkowo prace górnicze i hutnicze prowadzone by?y w pobli?u dwóch funkcjonuj?cych wielkich pieców w Bobrzy i Samsonowie. W miar? wyczerpywania si? pok?adów zacz?to zak?ada? nowe kopalnie na wschód, a nast?pnie na pó?noc przesuwaj?c si? w kierunku Bli?yna.

Na prze?omie XVII i XVIII wieku rozpocz??y prac? pierwsze kopalnie w rejonie ?winiej Góry. By?y to kopalnie Amalia, D?biny, Grabina i D?b. Trzy pierwsze / Amalia, D?biny, Grabina/ po?o?one s? przy drodze ze ?winiej Góry do Odrow??ka, natomiast kopalnia D?b znajduje si? cz??ciowo na obszarze Rezerwatu ?winia Góra i po przeciwnej stronie drogi Bli?yn-?winia Góra. Dla wszystkich tych obszarów górniczych z rejonu ?winiej Góry funkcjonowa?a nazwa: Kopalnia Piotr. Pocz?tkowo kopalnie ze ?winiej Góry dostarcza?y rud? do Samsonowa, lecz gdy zak?ad ten sp?on??, surowiec nadal wydobywano, ale dla istniej?cych ju? zak?adów hutniczych w Bli?ynie i jego okolicach. J.Pazdur podaje, ?e kopalnie na ?winiej Górze i w Dalejowie /kopalnia Dalejów / w XVIII wieku nale?a?y do najwydajniejszych w okolicy. O ile jeden wielki piec by? zaopatrywany przez dwie a nawet cztery kopalnie, to wymienione wy?ej pola górnicze by?y w stanie dostarcza? surowca do jednego, a nawet do dwóch zespo?ów hutniczych.

Wed?ug ró?nych autorów warstwa rudono?na w rejonie Bli?yna waha si? od 6 do 50 metrów. Tworz? j? i?y szare i czerwone z wk?adkami margli piaszczystych lub ?awic czerwonych i bia?ych piaskowców. Wyst?puj?ce w tych warstwach rudy ?elaza reprezentowane s? przez syderyty, limonity i sferosyderyty. Rud? najbardziej rozprzestrzenion? w rejonie Bli?yna, tworz?c? liczniejsze i grubsze pok?ady, jest syderyt. Jest on barwy ciemnoszarej, szarokremowej, je?eli wyst?puje na du?ych g??boko?ciach, natomiast bli?ej powierzchni ziemi przechodzi w utlenione rdzawe limonity. Omawiane rudy ?elaza wyst?puj? w serii rudnej w ró?nych formach. Najcz??ciej spotykane by?y p?askury, bochny, bu?y, pok?ady i nerkowate skupienia. Najwi?ksze znaczenie gospodarcze mia?y pok?ady, których liczba w poziomie rudnym waha?a si? od 1 do 3. Zró?nicowana by?a nie tylko liczba pok?adów, ale równie? ich grubo?? i odleg?o?? mi?dzy nimi. Mi??szo?? warstw rudono?nych waha?a si? od kilku do kilkunastu centymetrów, jednak ich ??czna grubo?? nie przekracza?a 1,5 metra. Najgrubsze poziomy rudne wyst?puj? w kopalniach Piotr, Dalejów i Dzi?cio?y, natomiast najcie?sze odnotowano w pozosta?ych kopalniach na ?winiej Górze, oraz w niektórych szybach kopalni Dalejów. Odleg?o?ci miedzy pok?adami wynosi?y od niespe?na metra do kilkunastu metrów.

Z analizy prac naukowców, którzy zajmowali si? t? problematyk? wynika, ?e zawarto?? zelaza w rudach nie przekracza?a 40%. Najcz??ciej waha?a si? ona od 30% do 38%. Przybli?ony sk?ad chemiczny rudy ze ?winiej Góry przedstawia? A. Kleczkowski podaj?c za A. Puschem:

kwa?ny w?glan wapnia3,244%
wodorotlenek ?elaza56,558%
krzemionka30,350%
glinka7,750%
tlenek wapnia2,000%


Rudy mia?y tak?e ró?n? g??boko?? zalegania. Notowano miejsca, gdzie rud? wydobywano niemal odkrywkowo, ale by?y i takie, w których po surowiec si?gano do g??boko?ci 40 metrów. Do najg??bszych zaliczano miejsca eksploatacji w Dalejowie, w kopalniach Kierat, Kalina, Barak, Buk i Dzi?cio?y oraz niektóre szyby ze ?winiej Góry. W sytuacjach, gdy nie by?o mo?liwo?ci dotarcia do wszystkich pok?adów, eksploatowano poziomy najbogatsze i le??ce najbli?ej powierzchni ziemi. Powa?nym utrudnieniem w trakcie wydobywania surowca by?o okresowe zalewanie szybów przez wod?, co mia?o miejsce najcz??ciej wiosn? i jesieni?. W celu odwodnienia kopal? wykorzystywano piaskowce podrudne oraz ukszta?towanie terenu. Dzi?ki temu, ?e kopalnie le?a?y na wi?kszych wysoko?ciach ni? dolina Kamiennej, a pod pok?adami zawieraj?cymi rudy ?elaza znajdowa?y si? przepuszczalne piaskowce, woda mog?a by? odprowadzana z szybów górniczych w ni?ej le??ce miejsca.

Kopalnie w okolicy Bli?yna i ?winiej Góry pracowa?y w ró?nych okresach czasu. Gdy jedne rozpoczyna?y sw? dzia?alno??, inne j? przerywa?y na pewien czas, lub ca?kowicie zaprzestawa?y produkcji. Dlatego ustalenie dok?adnej ilo?ci czynnych w tym samym okresie kopal? jest praktycznie niemo?liwe. Jako przyk?ad pos?u?y? mo?e kopalnia Piotr na ?winiej Górze. Funkcjonowa?a w latach 1818-1833 z przerw? w latach 1834-1835, a ponownie zosta?a uruchomiona w latach 1836-1840. S. Koz?owski podaje, ?e za dzia?alno?ci S. Staszica funkcjonowa?o w okolicy Bli?yna pi?? kopal? rudy ?elaza. Dla porównania w okolicy Suchedniowa pracowa?o 12, a Samsonowa 8 kopal?.

Du?ym utrudnieniem prawid?owej lokalizacji i nazewnictwa kopal? by?o istnienie podwójnych lub potrójnych nazw. Prawie ka?de pole górnicze, obok oficjalnej nazwy, posiada?o miejscowe okre?lenie, np. Jod?a= Jed?a, Amalia=?winia Góra.


Spis kopal? i czas ich dzia?alno?ci zamieszczony jest w tabeli 1.

Nazwa kopalni i jej synonimySymbol kopalniWiek, w którym kopalnia by?a czynna
Amalia = ?winia Góra XIX
BarakBa.XIX
Brama Piek?aBr.XIX
BukB.XIX/XX?
DalejówD.XVIII
D?b = D?by = D?bieD?.XVIII
D?binyD?.XVII
Dzi?cio?yDz.XX
Grabina = GrabinyGra.XVII, XVIII
Jastrz?b = Jastrz?biaJas.XIX
Jed?a = Jod?aJe.XIX
KalinaKa.XIX
KieratKi.XIX
Kietlonka = KitlonkaKie.XVIII
LudwikL.XX
PiaskiPi.XIX
Piek?o IP I.XIX
Piek?o IIP II.XIX
PiotrBrak symbolu na mapieNazwa zbiorowa dla kopal? na ?winiej Górze
?winia Góra?.G.XVIII
ZeberkaZe.XVIII
Chamozie StareCh.ST.Brak danych
Chamozie NoweCh.N.Brak danych
OlejówkaOl.Brak danych
SiatkaSi.Brak danych
OlszynyOlsz.Brak danych
CzubCz.Brak danych
Brak podanej nazwySk.Brak danych
Brak podanej nazwyS.G.Brak danych


Tab. 1 Wykaz dawnych kopal? rud ?elaza w okolicy ?winiej Góry i Bli?yna wed?ug A. Kleczkowskiego /1970/. Obok nazw kopal? podano ich synonimy /kolumna pierwsza/; w kolumnie drugiej umieszczone s? skróty / symbole/ nazw kopal?, których lokalizacje przedstawiono na rys.1.

W pierwszych latach XX wieku nast?pi? schy?ek kopalnictwa rudnego w rejonie Bli?yna. Import rud o wy?szej zawarto?ci ?elaza spowodowa? spadek zainteresowania miejscowym surowcem. Z?o?a retu by?y jeszcze sporadycznie eksploatowane z pojedynczych kopal? do lat trzydziestych XX wieku, jednak nie dla potrzeb miejscowych pieców hutniczych, lecz dla hut w Starachowicach i Ostrowcu ?wi?tokrzyskim. Najd?u?ej czynne by?y pola górnicze w okolicy Jastrz?bi, Dalejowa i Piek?a Dalejowskiego.

Godny uwagi jest tak?e rozwój techniki wydobycia rud ?elaza. W XVII wieku wydobycie prowadzone by?o metod? szybikow?. Sposób ten polega? na dr??eniu jednego otworu i wybieraniu rudy w zasi?gu kilofa. W pó?niejszych latach szybiki kopano co 8-10 metrów od siebie, i je?eli pozwala?y na to warunki górnicze i hydrogeologiczne, ??czono je chodnikami, co pozwala?o na zwi?kszenie wydajno?ci i efektywno?ci pracy. Post?p techniczny i zatrudnianie wykwalifikowanych pracowników przyczyni?y si? do systematycznej i dok?adniejszej eksploatacji z?ó?. Metoda, któr? zacz?to stosowa?, polega?a na g??bieniu czterech szybów w schemacie czworoboku. Je?eli by?o to mo?liwe, odleg?o?? mi?dzy otworami zwi?kszano do 40, a nawet do 80 metrów, szyby górnicze ??czono chodnikami, a rud? wydobywano z podk?adów systemem filarowym.

Obecnie, po prawie 100 latach od zako?czenia dzia?alno?ci ostatniej kopalni rud ?elaza w okolicy Bli?yna, wygl?d obszarów górniczych uleg? zmianie. Pola górnicze powoli zarasta?y lasami mieszanymi lub zrekultywowane i zniwelowane przez miejscow? ludno?? zamienione zosta?y na ??ki i pastwiska. Tereny danych kopal? Buk i Jastrz?b wykorzystywanych obecnie dla celów rolniczych mo?na zaobserwowa? w okolicy Jastrz?bi. Niewielkie wzniesienia, zaznaczaj? si? w morfologii terenu lekkim pofa?dowaniem. Najwy?sze i najlepiej zachowane ?lady dzia?alno?ci górniczej w tej cz??ci Gminy Bli?yn pozosta?y na po?udnie od cmentarza ?o?nierzy radzieckich.. Na ??ce ci?gn?cej si? w kierunku Jastrz?bi znajduje si? sze?? du?ych wyrobisk oddalonych od siebie od 20 do 30 metrów. Centraln? cz??ci? zrobów s? zag??bienia po otworach górniczych o ?rednicy od 1,5 do 2,0 metrów.. Zwa?y ska? pochodz?cych znad pok?adów rudy tworz? owalne ha?dy o ?rednicy dochodz?cej do 15 metrów. i wysoko?ci do 1,5 metra.
Wygl?d wszystkich kopal?, które znajdowa?y si? w rejonie ?winiej Góry, na pó?noc od Wojtyniowa i Wo?owa jest bardzo podobny, chocia? zaznaczaj? si? wyra?ne ró?nice w wygl?dzie ich zrobów, które s? ró?nej ?rednicy i wysoko?ci. Otwory wylotowe szybików zasypane s? belkami, kamieniami, ga??ziami i ?ció?k? le?n? lub tworz? zag??bienia wype?nione wod?. Odleg?o?ci mi?dzy wyrobiskami s? zró?nicowane i wahaj? si? od kilku do kilkunastu, a niekiedy do kilkudziesi?ciu metrów. Obszary kopal? porastaj? typowe dla naszego regionu lasy zawieraj?ce m.in.: brzozy, d?by, buki, graby sosny, ?wierki i jod?y. Wyst?puj? równie? modrzewie, a najokazalsze z nich mo?na podziwia? na terenie Rezerwatu Dalejów.

Do najciekawszych pozosta?o?ci górnictwa rudnego zaliczy? trzeba, oprócz wspomnianego ju? pola górniczego Buk /k. Jastrz?bi/, fragmenty szybów z owalnymi wyrobiskami w kopalniach: Ludwik, Kalina, Kierat i Dalejów. Zroby tych kopal? s? wyra?ne /wysoko?ci dochodz? do 2,5 metra/ i dobrze zachowane. W kopalni Ludwik, w s?siedztwie kamiennej rampy zachowa?y si? szyby, których górne odcinki umocnione s? belkami drewnianymi lub wykute zosta?y
w piaskowcu. Ich ods?oni?te fragmenty maj? g??boko?? kilku metrów, a dna s? zalane wod?. W kopalni Dalejów prócz licznych i wyra?nie prezentuj?cych si? w rze?bie terenu wyrobisk zachowa?a si? sztolnia o d?ugo?ci oko?o 200 metrów.

Du?e znaczenie dla kszta?towania si? obecnego wygl?du obszarów górniczych mia? czas rozpocz?cia i d?ugo?? eksploatacji, g??boko?? zalegania z?o?a oraz technika wydobywania surowca. Tereny, gdzie eksploatacja odbywa?a si? w XVII i XVIII wieku, a surowiec znajdowa? si? p?ytko, posiadaj? s?abe ?lady starego górnictwa. Do takich obszarów zaliczy? mo?na wszystkie kopalnie znajduj?ce si? w rejonie ?winiej Góry. Natomiast pola górnicze, funkcjonuj?ce pod koniec XIX wieku i na pocz?tku XX wieku, w których po rud? si?gano nawet do 40 metrów dr???c g??bokie szyby z d?ugimi chodnikami, wyró?niaj? si? okaza?ymi i dobrze zachowanymi wyrobiskami, czego przyk?adem mo?e by? kopalnia Buk, Ludwik czy Dalejów.

Do upadku górnictwa, a tak?e zak?adów zwi?zanych z przeróbk? miejscowej rudy ?elaza w rejonie Bli?yna przyczyni? si? rozwój hutnictwa w innych miastach regionu i na ?l?sku. Huty pracuj?ce nie na w?giel drzewny jak zak?ady bli?y?skie, lecz na koks, by?y wydajniejsze i dostarcza?y na rynek stali wysokiej jako?ci. Zak?ady hutnicze w naszym rejonie nie wytrzyma?y konkurencji, co zmusi?o w?a?cicieli do zamykania kopal? i miejscowych stalowni.



Bibliografia
1. Bara?ski S.,1970, Dzieje „lasów górniczych” w okolicach Bli?yna, Samsonowa, Zagna?ska w Górach ?wi?tokrzyskich, w: Prace Muzeum Ziemi, nr 15, cz.1.
2. Bia?kowski A.,1928, Pok?ady rudy ?elaznej w ziemi radomskiej i pó?nocnej cz??ci ziemi kieleckiej.
3. Bohdanowicz K.,1939, Rudy ?elaza w pasmie retu pomi?dzy Suchedniowem a Mniowem, w: Biuletyn Pa?stwowego Instytutu Geologicznego, nr 18.
4. G?gol J.,1987, Budowa geologiczna i kopaliny mineralne obszaru projektowanego Suchedniowsko-Obl?gorskiego Parku Krajobrazowego, w: Dokumentacja projektowana dla Suchedniowsko-Oble?gorskiego Parku Krajobrazowego.
5. Kleczkowski A., 1970, Rudy ?elaza w utworach pstrego piaskowca pó?nocnego obrze?enia Gór ?wi?tokrzyskich, w: Prace Muzeum Ziemi, nr 15, cz.1.
6. Kowalewski M., 1989, Blaski i cienie hutnictwa na ziemiach polskich, cz.1.
7. Koz?owski S., 1971, Surowce mineralne województw kieleckiego.
8. Markowski M.B., Górnictwo i hutnictwo ?elaza w okresie mi?dzywojennym, w: Rocznik ?wi?tokrzyski, t. 7.
9. Miczulski S., 1970, warunki lokalizacji pierwszego zespo?u wielkopiecowego na ziemiach polskich w 1610 r., w: Prace Muzeum Ziemi, nr 15, cz. 1.
10. Osika R., 1958, Wyst?powanie i perspektywy poszukiwania z?ó? rud ?elaza w Polsce, w: Biuletyn Instytutu Geologicznego, nr 126.
11. Osika R., 1987, Z?o?a surowców mineralnych, w: Budowa Geologiczna Polski, t. 6.
12. Pazdur J., Górnictwo i hutnictwo Zag??bia Staropolskiego po XIX wieku, w: Kwartalnik Historyczny, nr 4-5.
13, Rubinowski Z., 1986, Atlas geologiczno-surowcowy Gór ?wi?tokrzyskich z sozologiczn? klasyfikacj? kopalin.
14. Rubinowski Z., 1991, Rudy ?elaza na obszarze konecko-przysuskim, w: Tradycje Przemys?owe Ziemi Koneckiej.
15. Rudol F., 1976, Staropolski Okr?g Przemys?owy, w: Studia Kieleckie, nr 4.
16. Senkowiczowa H., 1970, Trias. Stratygrafia mezozoiku obrze?enia Gór ?wi?tokrzyskich, w: Prace Instytutu Geologicznego, nr251.
17. Wójcik Z., 1983, Pocz?tki naukowego rozpoznania rud ?elaza w okolicy Bli?yna, w: Wybór Materia?ów z dziejów Bli?yna.
18. Zieli?ski J., 1965, Staropolskie Zag??bie Przemys?owe.








Dostarczy?: Qwerty (Towarzystwo Przyjaciów Bli?yna)

Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.

Opublikowane: 2006-02-16 (17532 odsłon)

[ Wróć ]

Theme Design© 2004(c) by: Lorkan Themes

Wszystkie znaki © nale?a do ich prawowitych w?ascicieli
PHP-Nuke Copyright © 2004 by Francisco Burzi. This is free software, and you may redistribute it under the GPL.
PHP-Nuke comes with absolutely no warranty, for details, see the license.
Powered by TURBO NUKE PL

Tworzenie strony: 0.15 sekund


TOP SWIETOKRZYSKIE !