Ciekawe miejsca.
D?ugotrwa?e procesy geologiczne spowodowa?y, ?e wzniesienia tworz?ce Góry ?wi?tokrzyskie s? ?agodne i tworz? kopulaste formy. Od tego obrazu odbiega Góra Zelejowa, która uznawana jest za najbardziej strome wzniesienie w Górach ?wi?tokrzyskich. Wapienna gra? Zelejowej ci?gnie si? z zachodu na wschód na d?ugo?ci prawie kilometra.
 |
Widok na Ch?ciny od strony Zelejowej. |
fot. A. Sta?kowiak |
Zelejowa po?o?ona 2 km na pó?noc od Ch?cin wznosi si? na 372 m n.p.m. Jej stoki porasta las a miejscami na polanach dominuj? murawy kwietne z ro?linno?ci? kserotermiczn?.
 |
Po?udniowy stok Zelejowej. |
fot. A. Sta?kowiak |
Góra ma asymetryczna budow?. Jej pó?nocny stok jest stromy z kilkunastometrowymi urwiskami, po?udniowy zas ?agodny.
 |
Pó?nocny stok Zelejowej. |
Fot. Jaros?aw Kubalski / AG |
Prawdopodobnie ju? w ?redniowieczu istnia?y tu kopalnie rudy o?owiu tzw. galeny. Od XVI wieku Zelejowa s?yn??a z wydobycia najpi?kniejszego w Górach ?wi?tokrzyskich gatunku marmuru - tzw. ró?anki zelejowskiej. Nie jest to typowy marmur poniewa? w petrografii marmurami nazywana jest grupa w?glanowych ska? metamorficznych, czyli przekrystalizowanych wapieni lub dolomitów. Ró?anka zelejowska powstaje z ró?nobarwnych ?y? kalcytowych, wyst?puj?cych w szczelinach tektonicznych w ska?ach paleozoicznych. Stanowi? one wyj?tkowo cenn? odmian? marmurów. Marmury z Góry Zelejowej zawieraj? kalcyt o charakterystycznym zabarwieniu – od jasnoró?owego do wi?niowego. Wielokrotne etapy mineralizacji i brekcjowania spowodowa?y powstanie wielobarwnych struktur kalcytu (kokardowych, krustyfikacyjnych) stanowi?cych o niezwyk?ej urodzie tego marmuru. Na prze?omie lat 50. i 60. wydobycie na Zelejowej zosta?o przerwane, a historyczny ?om utworzy? w grani tzw. szczerb?. Znajduje si? tu tak?e s?ynna "Kalcytowa Szpara'', po?o?ona w zachodniej cz??ci Zelejowej, tworz?ca podziemne wyrobisko d?ugo?ci ok. 20 m. i g??bok?ci 12 m, ??cz?ca si? z powierzchni? kilkumetrowym kominem. Dawne marmuro?omy przecinaj? w kilku miejscach masyw góry. Na ods?oni?tych ska?ach widoczne s? ?lady dzia?alno?ci górniczej, m.in. w postaci zag??bie? po wbijanych klinach. Podziwia? te? mo?na ?y?y nasyconego zwi?zkami ?elaza ró?owego krystalicznego kalcytu.
 |
Droga na Zelejow?. |
fot. A. Sta?kowiak |
W 1954 roku na Zelejowej utworzono rezerwat przyrody nieo?ywionej. Obecnie jest to równie? rezerwat le?ny. Zajmuje powierzchni? 67 hektarów. Prócz wychodni skalnych, z zaliczanymi do najcenniejszych w Polsce przyk?adami wietrzenia krasowego w postaci lejków, szczelin i jam, ochron? obj?to tak?e ro?linno?? kserotermiczn? (ciep?olubn?). ?agodny, po?udniowy sk?on wzniesienia porasta podrost sosnowy oraz kolczaste krzewy tarniny, ró?y, berberysu i ja?owca, oraz gatunki ciep?olubne ro?lin zielnych: rojnik pospolity, rozchodnik ostry i bolo?ski, chaber nadre?ski, aster gaw?dka, krwawnik panno?ski. Pólnocne zbocza Zelejowej opanowa? las.
 |
Ro?linno?? kserotermiczna w szczelinach ska? wapiennych. |
fot. A. Sta?kowiak |
Zelejowa jest miejscem wyst?powania termofilnej fauny. warto chocby odnotowa? wyst?powanie wpisanego do "Czerwonej Ksi?gi" chrz?szcza z rodziny stonkowatych Cheilotoma musciformis
 |
Zaci?tka Cheilotoma musciformis. |
fot. Polska Czerwona Ksi?ga Zwierz?t |
W?drówka grani? Zelejowej wiod?cym przez grzbiet Zelejowej szlakiem turystycznym jest utrudniona przez silnie rozwijajace si? krzewy, które stopniowo zarastaja szlak. Po deszczu nale?y uwa?a? na ?liskie ska?y wapienne i wystaj?ce korzenie.
?ciany marmuro?omów s? atrakcyjnym miejscem dla pocz?tkuj?cych alpinistów. Grzbiet Zelejowej obfituje we wspania?e punkty widokowe. Na po?udniu na tle Góry Zamkowej na której wzniesiono zamek widzimy zabudowania Ch?cin, na zachodzim horyzoncie góruje grzbiet Góry Miedzianki, a na pó?nocy i wschodzie Pasmo Zgórskie oraz Pasmo Pos?owicko-Dymi?skie z Telegrafem.
Dojazd:
Z krajowej 7-ki nale?y skr?ci? na Ch?ciny - Ma?ogoszcz. Góra Zelejowa po?o?ona jest ok. 2 km na pó?noc od Ch?cin. Drog? mo?na dojecha? do wsi Zelejowa po?o?onej po pó?nocnej stronie grzbietu.
Doj?cie:
Grzbietem Zelejowej przebiega czerwony szlak turystyczny wiod?cy z Karczówki do Ch?cin.
?ród?a:
1. Odkrywamy ?wi?tokrzyskie - Góra Zelejowa.
2. Zelejowa - historyczne fotografie.
3. Przewodnik wspinaczkowy. Zelejowa.
A. Sta?kowiak
Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.
